Η εβδομάδα των Παθών - γράφει η Κολαΐτη Ειρήνη
Η εβδομάδα των παθών, όπως επίσης αποκαλείται η Μεγάλη Εβδομάδα, σηματοδοτεί, πέρα από το θρησκευτικό της νόημα, την έναρξη μιας εποχής σκέψης και περισυλλογής για τους περισσότερους ανθρώπους.Είναι η εβδομάδα κατά την οποία ακόμα και άτομα τα οποία δεν εκκλησιάζονται τακτικά αισθάνονται την ανάγκη να πάνε στην εκκλησία, ν’ ανάψουν ένα κεράκι και να σκύψουν συλλογισμένοι το κεφάλι μπροστά στα εικονίσματα. Γιατί όμως συμβαίνει κάτι τέτοιο; Ποιος είναι ο λόγος που το άτομο αισθάνεται ξαφνικά αυτή την ανάγκη να πάει στην εκκλησία; Γιατί συγκεκριμένα αυτή την εβδομάδα που συνδέεται με τη γιορτή του Πάσχα και όχι ενδεχομένως κάποια άλλη; Τα πάθη του Χριστού, σε ψυχολογικό επίπεδο, συμβολίζουν τα πάθη που περνάει κάθε άνθρωπος. Πρόκειται για μια υπενθύμιση ότι, όσο καλά και αν πάει η ζωή κάποιου, υπάρχουν πάντα οι δύσκολες στιγμές, τα πράγματα που δεν μπορεί κανείς να ελέγξει, οι συγκυρίες ή τα δυσάρεστα που συμβαίνουν ξαφνικά και ταράζουν την ομαλή ζωή και τη ρουτίνα. Η Μεγάλη Εβδομάδα συμβολίζει τη σκοτεινή πλευρά του ανθρώπου, τα προσωπικά πάθη που βασανίζουν τον κάθε ένα και του θυμίζει με αμείλικτο τρόπο τις ανθρώπινες αδυναμίες.
Μεγάλη Δευτέρα σήμερα και η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του «Παγκάλου» Ιωσήφ, γιου του Ιακώβ, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη, ενώ η μέρα είναι επίσης αφιερωμένη και στην άκαρπη συκιά που την καταράστηκε ο Χριστός και ξεράθηκε.Η εβδομάδα των παθών, όπως επίσης αποκαλείται η Μεγάλη Εβδομάδα, σηματοδοτεί, πέρα από το θρησκευτικό της νόημα, την έναρξη μιας εποχής σκέψης και περισυλλογής για τους περισσότερους ανθρώπους.Είναι η εβδομάδα κατά την οποία ακόμα και άτομα τα οποία δεν εκκλησιάζονται τακτικά αισθάνονται την ανάγκη να πάνε στην εκκλησία, ν’ ανάψουν ένα κεράκι και να σκύψουν συλλογισμένοι το κεφάλι μπροστά στα εικονίσματα. Γιατί όμως συμβαίνει κάτι τέτοιο; Ποιος είναι ο λόγος που το άτομο αισθάνεται ξαφνικά αυτή την ανάγκη να πάει στην εκκλησία; Γιατί συγκεκριμένα αυτή την εβδομάδα που συνδέεται με τη γιορτή του Πάσχα και όχι ενδεχομένως κάποια άλλη; Τα πάθη του Χριστού, σε ψυχολογικό επίπεδο, συμβολίζουν τα πάθη που περνάει κάθε άνθρωπος. Πρόκειται για μια υπενθύμιση ότι, όσο καλά και αν πάει η ζωή κάποιου, υπάρχουν πάντα οι δύσκολες στιγμές, τα πράγματα που δεν μπορεί κανείς να ελέγξει, οι συγκυρίες ή τα δυσάρεστα που συμβαίνουν ξαφνικά και ταράζουν την ομαλή ζωή και τη ρουτίνα. Η Μεγάλη Εβδομάδα συμβολίζει τη σκοτεινή πλευρά του ανθρώπου, τα προσωπικά πάθη που βασανίζουν τον κάθε ένα και του θυμίζει με αμείλικτο τρόπο τις ανθρώπινες αδυναμίες.
Ο «Πάγκαλος» Ιωσήφ ήταν ο μικρότερος υιός του Ιακώβ ο οποίος έκανε ενάρετη ζωή και τον ζήλευαν τα αδέρφια του και ήθελαν να τον εκδικηθούν. Έτσι αρχικά τον έριξαν σ' ένα λάκκο και χρησιμοποιώντας ένα ματωμένο ρούχο, προσπάθησαν να πείσουν το πατέρα τους ότι τον έφαγε κάποιο θηρίο. Ωστόσο όταν είδαν ότι δε μπορούν να εξαπατήσουν τον πατέρα τους, πούλησαν τον Ιωσήφ σε εμπόρους κι εκείνοι τον έδωσαν στον αρχιμάγειρα του Φαραώ Πετεφρή, βασιλιά της Αιγύπτου.
Εκεί ο Ιωσήφ αρνήθηκε να ενδώσει στις ερωτικές επιθυμίες της συζύγου του Πετεφρή, η οποία εξοργισμένη τον κακολόγησε στον Φαραώ και εκείνος τον φυλάκισε. Ωστόσο όταν ο Φαραώ είδε ένα παράξενο όνειρο και ζήτησε έναν ερμηνευτή, ο Ιωσήφ του είπε ότι θα έρθουν στη χώρα 7 χρόνια ευφορίας και 7 χρόνια λιμού. Ο Φαραώ ευχαριστήθηκε με την προειδοποίηση του Ιωσήφ και του έδωσε αξιώματα κι εκείνος προστάτευσε το λαό του στα δύσκολα χρόνια του λιμού και μάλιστα προσκάλεσε στην Αίγυπτο και τα αδέρφια του να μείνουν μαζί του.
Παράλληλα, στη λειτουργία της Μεγάλης Δευτέρας περιλαμβάνεται και η ιστορία της άκαρπης συκιάς που την καταράστηκε ο Χριστός και ξεράθηκε. Ο Χριστός περπατώντας στους δρόμους της Ιερουσαλήμ, την επομένη ημέρα της εισόδου του, είδε μια μεγάλη συκιά με καταπράσινο φύλλωμα και την πλησίασε με σκοπό να κόψει ένα σύκο,όμως διαπίστωσε ότι η συκιά όμως δεν είχε καθόλου καρπούς. Τότε ο Ιησούς απευθυνόμενος στο δέντρο είπε : «Μηκέτι εκ σου καρπός γένηται εις τον αιώνα και εξηράνθη παραχρήμα η συκή» και η συκιά την ίδια στιγμή ξεράθηκε και γι' αυτό λέγεται καταραμένη συκιά ή ξηρανθείσα συκιά. Η ιστορία της άκαρπης συκιάς συμβολίζει την Συναγωγή των Εβραίων της εποχής και την ζωή του Ισραηλιτικού λαού που ήταν φαινομενικά ενάρετοι, αλλά πρακτικά άκαρποι από καλά έργα.
Το απόγευμα προς βράδυ της Μεγάλης Δευτέρας, όπως και της Κυριακής των Βαΐων,αλλά και της Μεγάλης Τρίτης, ψάλλεται η Ακολουθία του Νυμφίου και ο Όρθρος της επόμενης μέρας και το Μεγάλο Απόδειπνο λίγο νωρίτερα τις πρώτες απογευματινές ώρες, ενώ τα πρωινά γίνεται η προηγιασμένη Θεία Λειτουργία. Τα τροπάρια που ψέλνονται είναι το «Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται» και το «Τὸν Νυμφῶνὰ σου βλέπω».
ΕΘΙΜΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Η περίοδος του Πάσχα αλλά και η προετοιμασία που αρχίζει με την νηστεία της σαρακοστής είναι ιδιαίτερη και στην Κρήτη. Τα κύρια φαγητά που παρασκευάζουν οι νοικοκυρές της Κρήτης για τη Σαρακοστή του Πάσχα είναι με άγρια χόρτα: καλίτσες (γλυκά πρώιμα άγρια ραδίκια), ασκολύμπροι (ασκόλυμπρα άγρια-αγκάθινα χόρτα), τζόχοι (ζοχοί), ψικοσιρίδες (πικρώδη άγρια χόρτα), χοιρομουρήδες (άσχημα στην εμφάνιση, όμως νοστιμότερα άγρια χόρτα), σταμναγκάθι (αγκαθωτό ραδίκι), ραπανίδες και βεβαίως οι χοχλιοί (σαλιγκάρια βραστά, μπουμπουριστά), τα διάφορα γιαχνί, τα παπούλια (βραστά όσπρια), ο χυλός (με αλεσμένο στάρι), οι βρουβόπιτες (πίτες με χόρτα ή γούλες), τα κουκιά (βραστά και πουρέ).
Παραδοσιακά γλυκά του Πάσχα
Από το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης οι γυναίκες καταγίνονται με το ζύμωμα. Ζυμώνουν τα καλιτσούνια (χειροποίητες πιτες με μυζήθρα, που παλιά γινόταν τηγανιστά και όχι στο φούρνο, όπως γίνεται σήμερα με τα καλούμενα λυχναράκια), τα τσουρέκια και τις λαμπροκουλούρες.
Η λαμπροκουλούρα δεν έχει στη μέση τρύπα, όπως τα μικρά κουλούρια σήμερα για λόγους οικονομίας και στο κέντρο της μπαίνουν κανονικά τρία κόκκινα αβγά.
Ο Επιτάφιος
Το στόλισμα του Επιταφίου με λουλούδια και στεφάνια αρχίζει το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης με τις νοικοκυρές να προσπαθούν να στολίσουν τον "καλύτερο Επιτάφιο". Μετά την περιφορά παίρνουν τα λουλούδια στα σπίτια για να φέρουν ευλογία σε κάθε νοικοκυριό.Ακόμη σε πολλά χωριά της Κρήτης τη Μεγάλη Παρασκευή, νέοι και νέες κρατώντας ένα Σταυρό με στεφάνι γυρνούν τους δρόμους των χωριών και ψάλλουν το μοιρολόι της Παναγιάς: «σήμερα μαύρος ουρανός σήμερα Μαυρη Μέρα …»Το κάψιμο του Ιούδα
Την παραμονή της Ανάστασης τα παιδιά σχηματίζουν ένα μεγάλο σωρό από ξύλα και στην κορυφή βάζουν ένα σκιάχτρο που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας και την ώρα που ο ιερέας λέει το ''Χριστός Ανέστη'', βάζουν φωτιά και καίνε τον Ιούδα. Η καμπάνα του χωριού χτυπά και ο ουρανός στολίζεται από πολύχρωμα βεγγαλικά. Σε πολλές περιοχές κυρίως στην ύπαιθρο ακούγονται και μπαλωθιές (πυροβολισμοί στον αέρα).
Παλιά ο επίτροπος της κάθε εκκλησίας δύο ώρες πριν την Ανάσταση έπαιρνε ένα σήμαντρο και κτυπώντας το γυρνούσε από γειτονιά σε γειτονιά, για να ξυπνήσει - προσκαλέσει τους πιστούς για τη Θεία Λειτουργία - Ανάσταση. Φεύγοντας οι πιστοί από το σπίτι, για να πάνε στην εκκλησία και να ακούσουν το "Χριστός Ανέστη" ανάβουν στην αυλή μια μικρή φωτιά (μικρή φουνάρα) για κάψιμο του Ιούδα του σπιτιού, πάνω από την οποία περνούν όλοι, μικροί μεγάλοι, κάνοντας ταυτόχρονα το σταυρό τους και μια ευχή.
Με το "δεύτε λάβετε φως", οι πιστοί με ένα κερί ή φαναράκι μεταφέρουν το Αγιο Φως στο σπίτι τους αμίλητοι, πιστεύοντας ότι έτσι θα γίνει κάτι καλό στο σπιτικό τους ή ότι έτσι θα φύγουν οι δαίμονες.
Το Πάσχα οι σύντεκνοι οι νονοί, πηγαίνουν στους βαφτισιμιούς τους το κουλούρι της Λαμπρής, κόκκινα αβγά και το κερί της Ανάστασης. Φυσικά μαζί με άλλα δώρα, όπως ρούχα παπούτσια και παιχνίδια.
Επίσης το Μεγάλο Σάββατο μετά το «Ανάστα ο Θεός» όλοι οι πιστοί με ευλάβεια μεταφέρουν στο σπίτι τα καλορίζικα -είναι τα άνθη από τον Επιτάφιο- ενώ αναμένουν με αγωνία νηστεύοντας όλη την ημέρα μέχρι το βράδυ της Ανάστασης. Μάλιστα τραγουδάνε και το:
«Μεγάλο μου Σαββάτο/
και πως θα σε περάσω/
που έχεις πέντε κολατσιά/
και πέντε μεσημέρια/
και ακόμη απομεσήμερα/
και έχεις ακόμη μέρα».
«Μεγάλο μου Σαββάτο/
και πως θα σε περάσω/
που έχεις πέντε κολατσιά/
και πέντε μεσημέρια/
και ακόμη απομεσήμερα/
και έχεις ακόμη μέρα».
Ξεχασμένα και περίεργα έθιμα!
Το Πάσχα επικρατούν ακόμη κάποια πιο ιδιαίτερα έθιμα, όπως ο πλειστηριασμός του Σταυρού, το πέρασμα των προβάτων κάτω από τον επιτάφιο, η μεταφορά του Αγίου Φωτός από τους πιστούς στο σπίτι τους χωρίς να μιλούν και η τοποθέτηση κόκκινων αυγών στους τάφους. Κατά το πανηγύρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στο Μαρμακέτο ξανανθίζουν οι ξηραμένες ορχιδέες που στόλιζαν τον επιτάφιο το Πάσχα, ενώ στον Άγιο Θωμά και στα Αστερούσια κυκλώνουν τα χωριά και τους ναούς με κερωμένο σχοινί για να κρατήσουν το κακό μακριά, αναβιώνοντας πανάρχαιες συνήθειες.
Κόκκινα αβγά, μοσχοβολιστά τσουρέκια, ο παραδοσιακός οβελίας, τα κοκορέτσια, η ευκαιρία απόδρασης στο χωριό: για τους περισσότερους, το Πάσχα είναι μια όμορφη ανοιξιάτικη γιορτή που προσφέρει την ευκαιρία να περάσουμε τη μέρα με την οικογένειά μας και να ευχαριστηθούμε με το όσα έχουμε.Όμως, η γιορτή αυτή είναι κάτι περισσότερο από αυτή την απλή ευχαρίστηση. H μεγάλη αυτή γιορτή της χριστιανοσύνης έχει όμως και προσωπικό νόημα για το κάθε άτομο, γιατί αγγίζει τα βαθύτατα υπαρξιακά θέματα του πόνου, της δυστυχίας, του δεινοπαθήματος, και του θανάτου. Η Εβδομάδα των Παθών που καταλήγει στην Ανάσταση έχει ένα βαθύ ψυχολογικό νόημα: το πέρασμα από τα πάθη στη λύτρωση και τον εορτασμό της ανανέωσης και της ανάτασης.
Το μήνυμα της Ανάστασης έρχεται να μας θυμίσει με πολύ επίκαιρο τρόπο ότι, παρ’ όλες τις δυσκολίες, τις αντιξοότητες, ακόμα και το θάνατο γύρω μας, ωστόσο μπορούμε ν’ αλλάξουμε τον εαυτό μας στον βαθμό που επιθυμούμε κάτι τέτοιο και ρισκάρουμε να το πραγματοποιήσουμε. Ας ελπίσουμε λοιπόν πως τις άγιες αυτές μέρες θα βάλουμε στην άκρη διαμάχες, φιλονικίες, γκρίνια, εγωισμό και θα μοιράσουμε απλόχερα τη βοήθειά μας σε όποιον την έχει ανάγκη, διαδίδοντας όλα εκείνα να που Εκείνος μας δίδαξε, σεβασμό, ταπεινότητα, πίστη, συγχώρεση και αγάπη!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου