ΓΡΑΦΕΙ Η ΒΑΣΩ ΤΙΤΑΚΗ
Η αιώνια έχθρα ανάμεσα στις δύο πιο σημαντικές γυναίκες της ζωής ενός άνδρα
Αν όχι όλοι, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε δει στις παλιές ελληνικές ταινίες να περιγράφεται η σχέση νύφης - πεθεράς. Μια σχέση υποτιθέμενης αγάπης αλλά και μίσους, μια σχέση διεκδίκησης του πολυπόθητου γιου αλλά και συζύγου που βάζει άθελά του τις δύο γυναίκες της ζωής του απέναντι να «κονταροχτυπιούνται» για το ποια από τις δύο θα «επιβιώσει» στην αγκαλιά του και στη ζωή του.
Αλήθεια, γιατί αυτή η εχθρότητα ανάμεσα στις δύο πιο σημαντικές γυναίκες στη ζωή του άνδρα; Σε δύο γυναίκες, μάλιστα, που έχουν πολύ διαφορετικούς ρόλους απέναντί του και με κανέναν τρόπο δεν μπορεί η μία να κλέψει τον ρόλο της άλλης;
Επιστημονικά, μόλις το 1954 μία έρευνα έδειξε ότι 1 στις 4 γυναίκες είχε αισθήματα συμπάθειας για την πεθερά της. Νεότερη έρευνα που διήρκεσε περίπου 20 χρόνια (Πανεπιστήμιο του Cambridge) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι 2 στις 3 γυναίκες όχι μόνο έχουν προβλήματα με την πεθερά τους, αλλά και υποφέρουν από την ένταση λόγω της αντιζηλίας που υπάρχει ανάμεσά τους.
Αλήθεια, γιατί αυτή η εχθρότητα ανάμεσα στις δύο πιο σημαντικές γυναίκες στη ζωή του άνδρα; Σε δύο γυναίκες, μάλιστα, που έχουν πολύ διαφορετικούς ρόλους απέναντί του και με κανέναν τρόπο δεν μπορεί η μία να κλέψει τον ρόλο της άλλης;
Επιστημονικά, μόλις το 1954 μία έρευνα έδειξε ότι 1 στις 4 γυναίκες είχε αισθήματα συμπάθειας για την πεθερά της. Νεότερη έρευνα που διήρκεσε περίπου 20 χρόνια (Πανεπιστήμιο του Cambridge) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι 2 στις 3 γυναίκες όχι μόνο έχουν προβλήματα με την πεθερά τους, αλλά και υποφέρουν από την ένταση λόγω της αντιζηλίας που υπάρχει ανάμεσά τους.
Η δρ Τέρι Απτερ, ψυχολόγος στο Newnham College του Cambridge που πραγματοποίησε την παραπάνω έρευνα το 2009, κατέληξε στα ακόλουθα: «Η σύγκρουση προκύπτει συχνά από την παραδοχή ότι η καθεμία κατακρίνει ή υπονομεύει την άλλη γυναίκα. Αυτή η αμοιβαία ανησυχία μπορεί να έχει να κάνει λιγότερο με την πραγματική στάση και συμπεριφορά των δύο γυναικών και πολύ περισσότερο με κάποια επίμονα γυναικεία στερεότυπα που λίγες από εμάς καταφέρνουν να αποτινάξουν εντελώς».
Η σχέση μάνας - γιου και το στερεότυπο
Ο άνδρας, όσο ανεξάρτητος και να είναι, μεγαλώνει από μία μάνα που τον βάζει στη ζωή της κυρίαρχο και ως σημείο αναφοράς. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και στην εκκλησία, στον γάμο του, η μάνα του γαμπρού κλαίει γοερά που χάνει τον γιο της και μία άλλη γυναίκα τής τον παίρνει μακριά, ενώ η μάνα της κόρης την καμαρώνει χαρούμενη που επιτέλους φεύγει από το σπίτι με γέλια και χαρές. Αυτή δεν είναι η ελληνική πραγματικότητα ακόμα και σήμερα;
Εκεί ακριβώς γεννιέται η αντιπάθεια, από τον φόβο της μάνας ότι χάνει τον πρωταρχικό ρόλο στη ζωή του γιου της και «μία άλλη γυναίκα που δεν του έχει προσφέρει τίποτα μέχρι σήμερα» μπαίνει ξαφνικά στη ζωή του και της τον παίρνει... Η πεθερά χάνει τα πρωτεία στη ζωή του μονάκριβου γιου της, βιώνει την απώλεια, χωρίς όμως να μπορεί να δει ότι αυτή είναι η εξέλιξη της ζωής και ότι και εκείνος, όπως και η ίδια ή ο άνδρας της, δημιουργεί τη δική του οικογένεια, θα κάνει τα δικά του παιδιά -τα εγγόνια της- με μία γυναίκα δίπλα του που ασφαλώς δεν μπορεί να είναι η μητέρα του.
Ισως βέβαια αναρωτηθείτε: «Μα γιατί δεν θυμάται η πεθερά τι τράβηξε από τη δική της πεθερά;». Αν κάποιος βρεθεί να της το θυμίσει, η απάντηση συνήθως είναι: «Αλλο εγώ, η δική μου πεθερά ήταν κακιά...» λες και η ίδια τώρα φαίνεται καλή.
Αυτό ακριβώς είναι και το στερεότυπο που υπήρχε, υπάρχει ακόμα και στις μέρες μας και, όπως φαίνεται, θα εξακολουθήσει να υπάρχει εάν δεν αναθεωρήσουμε λίγο τις σχέσεις μας και το πώς είμαστε εμείς μέσα σε αυτές.
Δεν είναι όλες οι πεθερές ίδιες
Σίγουρα δεν είναι όλες οι πεθερές ανταγωνιστικές προς τη νύφη τους, όπως και οι νύφες δεν είναι όλες εχθρικές προς την πεθερά τους. Σίγουρα η εποχή μας έχει προχωρήσει και μπορούμε να δούμε τα πράγματα διαφορετικά. Υπάρχουν σχέσεις νύφης - πεθεράς που είναι πολύ καλύτερες από κάποιες μητέρας - κόρης.
Ο ρόλος της οριοθέτησης
Ας μη μένουμε λοιπόν στα στερεότυπα και ας προσπαθήσουμε να δώσουμε ευκαιρία στην ανάπτυξη μιας καλής και οριοθετημένης σχέσης. Οσο παρεμβατική και αν είναι η πεθερά και προσκολλημένη στον γιο της, είναι στο χέρι της νύφης να θέσει τα όριά της και να διαφυλάξει την οικογένειά της.
Ειρηνική συνύπαρξη
Αλήθεια, πώς θα καταφέρετε να κάνετε ειρήνη και να συμβιώσετε στη ζωή του μονάκριβου γιου αλλά και συζύγου;
Θυμηθείτε πως είναι απλά... η μητέρα του: Μπορεί κάποτε να είχε πρωταρχικό ρόλο στη ζωή του, σήμερα όμως αισθάνεται ότι παραγκωνίζεται. Σκεφτείτε πώς θα νιώσετε εσείς αύριο όταν ο δικός σας γιος αισθανθείτε ότι σας βάζει στην άκρη και πως δεν είστε τόσο σημαντική για εκείνον.
Μην προσπαθείτε να την ανταγωνιστείτε: Οσο και να ισχυρίζεται ότι μαγειρεύει καλύτερα από εσάς ή ότι είναι πιο δυναμική κ.λπ., αφήστε τη να λέει. Θα βγείτε περισσότερο κερδισμένη εάν δεν μπείτε στο παιχνιδάκι του «ποια είναι η καλύτερη»...
Βάλτε τα όριά σας: Δύσκολο αλλά αποτελεσματικό. Αλλωστε όλες οι σχέσεις έχουν ανάγκη από όρια. Αν νιώθετε πως έχετε πρόβλημα στο να θέσετε και να τηρήσετε την οριοθέτηση, ζητήστε τη βοήθεια ειδικού.
Βάλτε τη στη ζωή σας: Ζητήστε της να σας βοηθήσει λίγο στο μεγάλωμα των παιδιών, για παράδειγμα, ρωτήστε τη πώς έκανε εκείνο το ωραίο γλυκό... Αν αισθανθεί ότι την υπολογίζετε και ότι «θαυμάζετε» τα προσόντα της, το πιο πιθανό είναι να σας δεχτεί πολύ θετικά.
Ζητήστε τη βοήθεια του συζύγου: Ρωτήστε τον πώς πιστεύει ότι είναι ο πιο κατάλληλος τρόπος να διαχειριστείτε τη μητέρα του ή πιθανές παρεξηγήσεις. Μην τον βάλετε όμως στη διαδικασία να επιλέξει στρατόπεδο. Για εκείνον είναι η μητέρα του και αυτό δεν αλλάζει. Μην τον βάλετε λοιπόν στη διαμάχη σας με την πεθερά γιατί το πιο σίγουρο (υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις) είναι ότι θα χάσετε το παιχνίδι. Φανταστείτε να σας βάλει ο σύντροφός σας να επιλέξετε εκείνον ή τους δικούς σας...
Αν εξακολουθεί και είναι αρνητική απέναντί σας, αποδεχτείτε το: Σίγουρα δεν είναι όλες οι πεθερές θετικά προσκείμενες απέναντί στη νύφη τους - υπάρχει και το στερεότυπο, ας μην το ξεχνάμε. Αν λοιπόν βλέπετε πως ό,τι και να κάνετε, όσο και να την καλοπιάνετε, εξακολουθεί να παρεμβαίνει στην οικογένειά σας, τότε μην προσπαθείτε άλλο άδικα, καθώς έτσι θα ματαιώνεστε ξανά και ξανά. Προχωρήστε παρακάτω και μην αναλώνεστε στο γιατί φέρεται με αυτό τον τρόπο... Αλλωστε, δεν είναι η δική σας μητέρα.
1. Ισχύει ο µύθος της κακιάς πεθεράς;
Υπάρχουν ιστορίες για νύφες και πεθερές που είχαν άριστες σχέσεις, αλλά οι αντίστοιχες αφηγήσεις για γυναίκες που υπέφεραν από τις μαμάδες των ανδρών τους είναι μάλλον περισσότερες. Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε να κάνουμε πάνω από όλα με μία αντίληψη και ένα στερεότυπο που είναι βαθιά εδραιωμένα στη συνείδησή μας. «Η μητέρα δεν θέλει να αποχωριστεί τον γιο της, είναι γι’ αυτήν το μικρό της αγόρι και η γυναίκα του ο εχθρός που έρχεται να τον πάρει», «Αυτή γνωρίζει καλύτερα από όλους τους άλλους τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις προτιμήσεις του παιδιού της». Τώρα το κατά πόσον τα παραπάνω ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις είναι κάτι που δεν είναι σταθερό. Αυτό που πρέπει να αντιληφθούμε είναι ότι δεν μπορούμε και δεν πρέπει να γενικεύουμε. Δεν μπορούμε, δηλαδή, να λέμε ότι κάθε πεθερά είναι κακιά, κάθε νύφη γλωσσού και κάθε γιος «μαμάκιας» ή αντίθετα τον σέρνει η γυναίκα του από τη μύτη. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι θέμα ατόμου και προσωπικότητας και όχι ιδιότητας. Δεν μεταμορφώνεται κανείς σε κακό άνθρωπο επειδή γίνεται πεθερά ή νύφη αντίστοιχα. Αυτό που μπορεί να συμβεί είναι να προϋπάρχουν στοιχεία της προσωπικότητας -δύστροπα για παράδειγμα- που έρχονται στην επιφάνεια με τον ρόλο που αποκτά το άτομο.
2. Η µαµά του
Για έναν άνδρα μέχρι να αποκτήσει μία σοβαρή-μόνιμη σχέση ή να παντρευτεί η σημαντικότερη γυναίκα στη ζωή του είναι η μητέρα του. Έπειτα έρχεται η σύντροφός/σύζυγός του και παίρνει αυτή αυτόν τον ρόλο. Εύλογο είναι ότι αυτό μπορεί να μην αρέσει στην πρώην «πρώτη κυρία» της καρδιάς του, τη μητέρα του, που πλέον γίνεται πεθερά. Έτσι, μπορεί να δημιουργηθεί μία συναισθηματική κόντρα, ανταγωνισμός, ακόμα και ζήλια, για τη νεότερη γυναίκα σχετικά με το ποια είναι σημαντικότερη στη ζωή του άνδρα, γιου και συζύγου. Αυτό, βέβαια, έχει να κάνει με πολλούς παράγοντες, με την προσωπικότητα της πεθεράς (π.χ. αν είναι δεσποτική ή διακριτική), το πόσο προσκολλημένη ή όχι είναι στον γιο της, τη σχέση της με τον σύζυγό της (τα πράγματα για παράδειγμα μπορεί να είναι δυσκολότερα αν είναι χήρα ή διαζευγμένη και συνήθως πολύ καλύτερα όταν υπάρχουν και οι δύο γονείς και διατηρούν μία αγαπημένη και ουσιαστική σχέση μεταξύ τους), την ηλικία της (είναι διαφορετικά αν πρόκειται για μία γυναίκα που είναι νέα, π.χ. 62 χρονών, και δουλεύει, έχει τον δικό της κύκλο κ.λπ. ή για κάποια που είναι μεγαλύτερη και παροπλισμένη), το αν υπάρχει ανταγωνισμός κ.ά. Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι παίζουν ρόλο και η προσωπικότητα και η στάση της νύφης (π.χ. αν κάνει υποχωρήσεις και δείχνει σεβασμό και κατανόηση), αλλά και του γιου βέβαια (αν για παράδειγμα μένει αμέτοχος, προσπαθεί να συμβιβάσει την κατάσταση κ.λπ.).
3. Το «βασίλειο» της κουζίνας
Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι η πεθερά και η νύφη είναι και οι δύο γυναίκες άγνωστες μέχρι πρότινος μεταξύ τους που γνωρίζονται σε μεγάλη ηλικία (ειδικά η πεθερά, που είναι σε ακόμα πιο προχωρημένη ηλικία) και καλούνται ξαφνικά να γίνουν συγγενείς και να μοιραστούν τη σχέση με τον ίδιο άνθρωπο. Επιπλέον, μοιράζονται το σπίτι, την κουζίνα, τα παιδιά... Αυτό είναι δύσκολο τόσο για τη μεγαλύτερη γυναίκα, την πεθερά, που έχει παγιώσει για πολλά χρόνια έναν τρόπο να λειτουργεί και να χειρίζεται τη σχέση με τον γιο της, αλλά και το σπίτι της, τα παιδιά-εγγόνια κ.λπ. και ξαφνικά μπαίνει στη ζωή της μία νεότερη γυναίκα για να κάνει όλα τα παραπάνω με τον δικό της τρόπο. Μεταξύ αυτών των δύο γυναικών υπάρχουν ποικίλες διαφορές, ηλικιακή, πεποιθήσεων, αρχών κ.λπ. Όμως, τόσο η πεθερά όσο και η νύφη θα πρέπει να αποδεχτούν τους ρόλους τους, να συνειδητοποιήσουν ότι δεν έχουν τίποτε να μοιράσουν παρά μόνο να ζήσουν μαζί με κατανόηση και αμοιβαίες υποχωρήσεις. Η πεθερά πρέπει να αντιληφθεί ότι ο γιος της έχει μία σύντροφο, με την οποία είναι καλό να έχουν μια ήρεμη σχέση, γιατί θα περάσουν μαζί πολλά χρόνια, μία ολόκληρη ζωή. Από την άλλη πλευρά, η νύφη θα πρέπει να καταλάβει ότι η πεθερά της έχει γνώση και πείρα και μπορεί να τη βοηθήσει. Επίσης, είναι η γιαγιά των παιδιών της και έχει ένα σημαντικό και καταλυτικό ρόλο στη ζωή της οικογένειας. Καλό είναι, λοιπόν, να τα βρουν και να κάνουν χώρο η μία για την άλλη.
4. Η µαµά της
Οι πεθερές συμπαθούν συνήθως τους γαμπρούς. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις πεθερών που παρεμβαίνουν υπερβολικά και αφήνουν τον γαμπρό απέξω. Αν ο γαμπρός νιώθει ότι παραγκωνίζεται ή ότι εξουσιάζεται, τότε θα πρέπει να αντιδράσει. Σε λίγες περιπτώσεις, η μαμά της νύφης μπορεί να μην εγκρίνει τον γαμπρό και να τον θεωρεί «λίγο», επειδή περίμενε για εκείνη τον γάμο που δεν έκανε η ίδια. Αυτό προφανώς είναι πρόβλημα της μαμάς, η οποία είναι απαραίτητο να καταλάβει ότι η κόρη της δεν είναι ο ίδιος άνθρωπος με εκείνη και δεν μπορεί να έχει τις ίδιες προσδοκίες με τη μαμά της.
5. Μακριά κι αγαπηµένοι;
Δεν μπορούμε να διατυπώσουμε έναν απόλυτο κανόνα. Δεν μπορούμε δηλαδή να πούμε πως πρέπει το ζευγάρι να μένει σε απόσταση «ασφαλείας» από τους γονείς, αφού οι γονείς αυτοί μπορεί να είναι διακριτικοί ή να είναι ανήμποροι και να έχουν ανάγκη το ζευγάρι ή να βοηθάνε πάρα πολύ την οικογένεια (π.χ. να κρατάνε τα παιδιά). Παρ’ όλα αυτά, συνήθως οι γονείς που δημιουργούν προβλήματα στα ζευγάρια «πατάνε» σε τέτοιου τύπου δικαιολογίες και οι σύντροφοι που ανέχονται τις συμπεριφορές χρησιμοποιούν αυτά τα επιχειρήματα. Για παράδειγμα, μία γυναίκα που η μητέρα της κρατάει τα παιδιά και μαγειρεύει στο σπίτι ενώ εκείνη δουλεύει, αλλά ο άνδρας της έχει πρόβλημα με την πεθερά του, που έρχεται στο σπίτι απροειδοποίητα και ανοίγει με τα κλειδιά της, λέει το εξής: «Πώς να της το απαγορέψω; Αυτή μας κρατάει τα παιδιά και μας μαγειρεύει. Μας βοηθάει τόσο, που δεν θέλω να την προσβάλω κάνοντάς της παρατηρήσεις». Παρ’ όλα αυτά, η μητέρα της στην προκειμένη περίπτωση δημιουργεί πρόβλημα στον σύντροφό της, αλλά και στη σχέση τους, και ο σύντροφός της έχει μάλλον δίκιο να παραπονιέται. Τι μπορεί να γίνει σε μια τέτοια περίπτωση; Αυτό που πρέπει πρώτα να γίνει είναι να μπουν πρακτικά όρια ανάμεσα στο ζευγάρι και τους γονείς, του ενός ή του άλλου. Αυτό είναι βέβαια κάτι που ερμηνεύεται κατά περίπτωση, ίσως να σημαίνει ότι οι γονείς δεν πρέπει να έχουν κλειδιά του σπιτιού, να μένουν στην ίδια πολυκατοικία, να συνεισφέρουν στα οικονομικά του ζευγαριού κλπ.. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και τα ψυχολογικά όρια που πρέπει να τεθούν. Οι δύο σύντροφοι πρέπει να εξηγήσουν στους γονείς πως έχουν διαφορετικές αντιλήψεις και απόψεις και πως σκοπεύουν, ακόμα κι αν κάπου κάνουν λάθος, να τις ακολουθήσουν. Η αλήθεια είναι πως κάτι τέτοιο μπορεί να μην είναι ούτε απλό ούτε εύκολο, αφού οι γονείς μπορεί να δυσαρεστηθούν και να συγκρουστούν με το ζευγάρι, όταν αυτό προσπαθήσει να τους εκφράσει τις απόψεις του και δείξει ότι είναι αποφασισμένο να μην παρεκκλίνει από αυτές. Είναι βέβαια πιο εύκολο όταν πρόκειται για τους δικούς μας γονείς και δυσκολότερο όταν πρόκειται για τους γονείς του συντρόφου μας, ο οποίος ίσως να μην μπορεί ή να μη θέλει να έρθει σε αντιπαράθεση μαζί τους. Στην περίπτωση που το πρόβλημα εντοπίζεται στους γονείς του συντρόφου μας, είναι σκόπιμο να του ζητήσουμε να διεκδικήσει τα όρια από τους γονείς του. Αν δεν μπορεί, τότε ίσως αναγκαστούμε να το κάνουμε οι ίδιοι, αφού πρώτα το έχουμε συζητήσει με τον σύντροφό μας, προκειμένου έτσι να διαφυλάξουμε την προσωπική μας ισορροπία, αλλά και αυτήν της σχέσης μας.
Τα κυριότερα λάθη
· Ο άνδρας επηρεάζεται από τη μητέρα του, της δίνει αναφορά για κάθε δραστηριότητά του, δυσκολεύεται να της πει όχι, δεν παίρνει μέρος στη διαμάχη ανάμεσα στη μητέρα και τη σύντροφό του και διατηρεί συχνά μια παθολογική και εξαρτημένη σχέση μαζί της.
· Η μητέρα αδυνατεί συχνά να καταλάβει πως ο γιος της ενηλικιώθηκε και τείνει να παρεμβαίνει στη σχέση του, αλλά και στον τρόπο ζωής του ζευγαριού, στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών κ.λπ.
· Η νύφη νιώθει ότι η πεθερά με την παρεμβολή της εισχωρεί σε πεδία της δικής της κυριαρχίας.
ΠΗΓΗ:Από τον δρα Θάνο Ε. Ασκητή
νευρολόγο-ψυχίατρο, πρόεδρο του Ινστιτούτου
Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας-ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ.gr
ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής-vita.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου