 |
| ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΘΕΡΙΣΟ |
Γράφει η Ελευθερία Πιτσικάκη:
Το Θέρισο είναι ιστορικό χωριό του δήμου Χανίων του ομώνυμου νομού της Κρήτης που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα διάφορα επαναστατικά κινήματα της Κρήτης του 19ου αιώνα, ενώ από αυτό έλαβε την ονομασία του το 1905 το ομώνυμο κίνημα εναντίον της αρμοστείας του πρίγκιπα Γεωργίου.
Το Θέρισο είναι κτισμένο στους βορειοδυτικούς πρόποδες των Λευκών Ορέων σε υψόμετρο 580 μέτρων, στο νότιο τμήμα της δημοτικής ενότητας Θερίσου. Βρίσκεται 16χλμ νότια της πόλης των Χανίων. Κοντά στο χωριό βρίσκεται το φαράγγι «Ελευθέριος Βενιζέλος» (ή φαράγγι του Θέρισου), με συνολικό μήκος 6χλμ.
Το Θέρισο είναι κτισμένο στους βορειοδυτικούς πρόποδες των Λευκών Ορέων σε υψόμετρο 580 μέτρων, στο νότιο τμήμα της δημοτικής ενότητας Θερίσου. Βρίσκεται 16χλμ νότια της πόλης των Χανίων. Κοντά στο χωριό βρίσκεται το φαράγγι «Ελευθέριος Βενιζέλος» (ή φαράγγι του Θέρισου), με συνολικό μήκος 6χλμ.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:
Από τις αρχές του 19ου αιώνα και έπειτα, το Θέρισο λόγω της φυσικής οχυρής του θέσης, αποτέλεσε σημαντικό κέντρο διαφόρων επαναστατικών κινημάτων της Κρήτης. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, το χωριό έγινε πεδίο σκληρών μαχών μεταξύ των Ελλήνων επαναστατών και των οθωμανικών στρατευμάτων. Τόσο τον Αύγουστο του 1821 όσο και τον Αύγουστο του 1822, καταστράφηκε αρχικά από δυνάμεις Τουρκοκρητικών και έπειτα από τον αιγυπτιακό στρατό.
Κατά την επανάσταση του 1866 - 1869, το Θέρισο έγινε εκ νέου πεδίο σκληρών συγκρούσεων: στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1866 ο οικισμός, που ενδιάμεσα είχε εκκενωθεί από τον άμαχο πληθυσμό, πυρπολήθηκε από τις δυνάμεις του Μουσταφά πασά. Λίγες ημέρες αργότερα, διεξήχθησαν στην περιοχή άλλες δύο μάχες. Αρχικά, οι επαναστάτες ανάγκασαν στις Αλιάκες τον Μουσταφά πασά σε υποχώρηση. Έπειτα, στη θέση Καμπιά ή Φλωμέ, στα βόρεια του χωριού, σημειώθηκε νέα μάχη μεταξύ επαναστατών και 150 στρατιωτών που αγνοώντας την υποχώρηση του κύριου σώματος του Μουσταφά προς Μάλαξα, προσέγγισαν το Θέρισο. Την 26η Μαρτίου του 1867, πραγματοποιήθηκε στο Θέρισο επίσημη δοξολογία 2000 ενόπλων Κρητικών και εθελοντών από την Ελλάδα.
Κατά τα μέσα Δεκεμβρίου του 1867, οι Οθωμανοί πέτυχαν την κατάληψη του Θερίσου, το οποίο εγκαταλείφθηκε από τους Έλληνες κυρίως λόγω της αναγκαιότητας να ενισχυθεί το μέτωπο του Αποκόρωνα, όμως τον Ιανουάριο του 1868 ένεκα των καιρικών συνθηκών και των επιθέσεων των επαναστατών, τα οθωμανικά στρατεύματα αποχώρησαν και αυτά από το χωριό. Αργότερα, μετά την κατάπνιξη της επανάστασης, οι οθωμανικές αρχές δημιούργησαν στο χωριό στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της οθωμανικής απογραφής του 1881, στον οικισμό ζούσαν 385 κάτοικοι, όλοι Έλληνες (188 άνδρες και 197 γυναίκες), ενώ το 1894, σύμφωνα με εκτίμηση του αξιωματικού του ελληνικού στρατού, Νικόστρατου Καλομενόπουλου, στο χωριό ζούσαν 90 οικογένειες. Το 1900, η απογραφή που διενεργήθηκε από την Κρητική Πολιτεία, βρήκε στο Θέρισο 431 κατοίκους. Τον Ιούνιο του 1904, στα πλαίσια αποτυχημένου κινήματος κατά της αρμοστείας του πρίγκιπα Γεωργίου, κατέφυγε στο Θέρισο προσωρινά μικρή δύναμη ανταρτών, προτού στραφεί προς την πεδιάδα των Χανίων. Λίγους μήνες αργότερα, στις 10 Μαρτίου του 1905, το Θέρισο αποτέλεσε την έδρα της επαναστατικής κυβέρνησης της «Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως» των Βενιζέλου, Μάνου και Φούμη εναντίον της αρμοστείας του πρίγκιπα Γεωργίου και υπέρ της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Δύο ημέρες αργότερα, οι επαναστατικές δυνάμεις επικράτησαν σε συμπλοκή μικρής μικτής δύναμης χωροφυλακής και ιταλικού στρατού. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, το Θέρισο αποτέλεσε την έδρα του ΕΛΑΣ Χανίων. Μάλιστα, στις 7 Νοεμβρίου του 1943, σε αγροικία κοντά στο χωριό, υπογράφτηκε συμφωνία συνεργασίας μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων ΕΑΜ Κρήτης και ΕΟΚ.
Κατά τα μέσα Δεκεμβρίου του 1867, οι Οθωμανοί πέτυχαν την κατάληψη του Θερίσου, το οποίο εγκαταλείφθηκε από τους Έλληνες κυρίως λόγω της αναγκαιότητας να ενισχυθεί το μέτωπο του Αποκόρωνα, όμως τον Ιανουάριο του 1868 ένεκα των καιρικών συνθηκών και των επιθέσεων των επαναστατών, τα οθωμανικά στρατεύματα αποχώρησαν και αυτά από το χωριό. Αργότερα, μετά την κατάπνιξη της επανάστασης, οι οθωμανικές αρχές δημιούργησαν στο χωριό στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της οθωμανικής απογραφής του 1881, στον οικισμό ζούσαν 385 κάτοικοι, όλοι Έλληνες (188 άνδρες και 197 γυναίκες), ενώ το 1894, σύμφωνα με εκτίμηση του αξιωματικού του ελληνικού στρατού, Νικόστρατου Καλομενόπουλου, στο χωριό ζούσαν 90 οικογένειες. Το 1900, η απογραφή που διενεργήθηκε από την Κρητική Πολιτεία, βρήκε στο Θέρισο 431 κατοίκους. Τον Ιούνιο του 1904, στα πλαίσια αποτυχημένου κινήματος κατά της αρμοστείας του πρίγκιπα Γεωργίου, κατέφυγε στο Θέρισο προσωρινά μικρή δύναμη ανταρτών, προτού στραφεί προς την πεδιάδα των Χανίων. Λίγους μήνες αργότερα, στις 10 Μαρτίου του 1905, το Θέρισο αποτέλεσε την έδρα της επαναστατικής κυβέρνησης της «Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως» των Βενιζέλου, Μάνου και Φούμη εναντίον της αρμοστείας του πρίγκιπα Γεωργίου και υπέρ της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Δύο ημέρες αργότερα, οι επαναστατικές δυνάμεις επικράτησαν σε συμπλοκή μικρής μικτής δύναμης χωροφυλακής και ιταλικού στρατού. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, το Θέρισο αποτέλεσε την έδρα του ΕΛΑΣ Χανίων. Μάλιστα, στις 7 Νοεμβρίου του 1943, σε αγροικία κοντά στο χωριό, υπογράφτηκε συμφωνία συνεργασίας μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων ΕΑΜ Κρήτης και ΕΟΚ.
Η οικία όπου στεγάστηκε το αρχηγείο της Επανάστασης του Θερίσου.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ:
- Σημαντικό μνημείο του χωριού αποτελεί ο ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος χρονολογείται στο β' μισό του 16ου αιώνα.
- Στο Θέρισο υπάρχουν επίσης και δύο μουσεία: πρώτο χρονολογικά είναι το ιδρυμένο το 1985, Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο που λειτουργεί κατά την καλοκαιρινή περίοδο και στεγάζεται στο κτίριο που χρησίμευσε ως αρχηγείο της επανάστασης του 1905. Μεταξύ άλλων εκτίθενται όπλα, έγγραφα, φωτογραφικό υλικό καθώς και προσωπικά αντικείμενα του Ελευθερίου Βενιζέλου
προτομή μακεδονομάχου Ιωάννη Πούλακα
άγαλμα Ελευθερίου Βενιζέλου
πλατεία Θερίσου
Άγιος Γεώργιος, Θέρισος
δρόμος του χωριού Το Θέρισο απέκτησε μεγάλη ιστορική σημασία με την επανάσταση του Βενιζέλου το 1905. Από το Θέρισο ο Ελευθέριος Βενιζέλος με οπαδούς του, στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, κήρυξαν επανάσταση εναντίον του πρίγκιπα Γεώργιου, ύπατου αρμοστή της Κρήτης, με αίτημα την ένωση της Κρήτης με την υπόλοιπη Ελλάδα. Στο χωριό Θέρισο συγκροτήθηκε τότε η Προσωρινή Κυβέρνηση Κρήτης με ηγέτη τον Ελ. Βενιζέλο και άρχισε τον αγώνα για την ένωση. Ο Βενιζέλος και οι οπαδοί του είχαν επιτυχίες στην ύπαιθρο και εξαιτίας της δράσης τους, ο πρίγκιπας Γεώργιος αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1906. Τη θέση του πήρε ο Αλ. Ζαΐμης, άνθρωπος της εμπιστοσύνης του Βενιζέλου και των Μεγάλων Δυνάμεων. Το 1909 διακηρύσσεται η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και το 1910 ο Βενιζέλος εκλέγεται πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο χώρος όπου δεσπόζει στην πλατεία του χωριού (με τον ανδριάντα του μεγάλου Έλληνα πολιτικού) ως το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο, ιδρύθηκε το 1985 και χρησίμευε ως στρατηγείο για τον Ελευθέριο Βενιζέλο - καθώς και το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης (στο οποίο εκτίθενται κειμήλια και το πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης του 1941-1945).
Φαράγγι Θερίσου:
Το φαράγγι Θερίσου ή Ελευθερίου Βενιζέλου, βρίσκεται κοντά στην πόλη Χανίων και έχει μήκος 6χλμ. Έχει κατακόρυφες επιβλητικές βραχοπλαγιές και μία πραγματικά οργιώδη βλάστηση που δεν συνηθίζουμε να συναντάμε σε άλλα φαράγγια. Το γνωστό λοιπόν ηρωικό χωριό του Θερίσου βρίσκεται στην αρχή του φαραγγιού κρυμμένο στις υπώρειες των λευκών όρων (16χλμ νότια από τα Χανιά).
ΒΙΝΤΕΟ!!!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου