Γράφει η Ελευθερία Μερκουλίδη:
Ιδού ένα ερώτημα. Το οποίο έχει γίνει εμφανές στις μέρες μας. Ας ξεκινήσουμε από την Κρητική μουσική. Μεγάλοι Δάσκαλοι της Κρητικής μουσικής μας παρέδωσαν την μουσική τους για να την διατηρήσουμε αναμμένη. Κι έτσι συνεχίστηκε. Μέχρι την δεκαετία του 1999. Η Κρήτη δέχτηκε ως συνοδευτικό όργανο ακόμα την Κιθάρα και στην θέση της μετά η ηλεκτρονική. Μπήκαν στην συνέχεια και αλλά μουσικά όργανα. Καλλιτέχνες της Αθήνας πειραματίστηκαν με την Κρητική μουσική δίνοντας άλλον αέρα που τον μετέδωσαν ακόμα και στην Κρήτη. Κάνοντας νέα παιδιά να το ακολουθήσουν θεωρώντας το κάτι το μοντέρνο που τραβάει.. Ο εμπλουτισμός αυτός έδωσε άλλη νότα, άλλη χροιά στην Κρητική μουσική.. Πολλοί νέοι ειδικά έχουν ακολουθήσει αυτό το στυλ, του σήμερα.. Θεωρώντας το ότι είναι η Κρητική παραδοσιακή κληρονομιά μας. Ειδικότερα αυτή του τύπου αντίληψη έχουν τα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας.. Για εδώ στην Κρήτη δεν είναι έντονα εμφανής. Έχει κρατήσει κάπως το παραδοσιακό της στοιχείο. Ένας λόγος; Γιατί οι νέοι καλλιτέχνες της μοντέρνας Κρητικής μουσικής κάνουν καριέρα στην Αθήνα. Βλέποντας ότι στην Κρήτη τραβάει ναι μεν αλλά όχι και τόσο έντονα, ακολουθώντας άλλα πρότυπα Κρητικών Καλλιτεχνών εκεί.. Ένα βασικό ερέθισμα που έχει καθιερωθεί είναι το ίντερνετ, η τηλεόραση ξεφεύγοντας από τα πρότυπα των παλιών μεγάλων καλλιτεχνών. Βλέποντας αυτό που λέγεται "Καινούργιο". Πέρα από την Κρητική μουσική που έχει δώσει μεγάλη διάσταση στις Κοντυλιές, στα Συρτά και στον Μαλεβιζιωτη ως μουσική, πέρα τον Πεντοζάλη και την Σούστα έχουν χαθεί πολλά μουσικά Κρητικά κομμάτια που ονομάζονται πλέον ξεχασμένοι όπως και οι χοροί τους. Η Κρήτη είναι πλούσια σε μουσική και σε χορούς. Που όμως αυτή η ομορφιά έχει χαθεί βασιζόμενη μονό στα πέντε βασικά μουσικά τραγούδια και χορούς.. Όταν ένα περιβόλι είναι γεμάτο λουλουδα που μοσχοβολούν και κόψεις τσι ανθούς της παύει αυτή η ομορφιά να υπάρχει..
Oι Κρητικοί χοροί στο διάβα των χρόνων, ξεχάστηκαν, και ο λόγος;
Ότι η μουσική στα συρτά κομμάτια πήρε μεγάλη διάσταση, πολλά μέρη της Κρήτης δημιούργησαν τους δικούς τους Συρτούς χορούς.
Εκεί που ήταν δύο, έγιναν τέσσερις, και από τέσσερα έξι.., κι έτσι οι λυράρηδες έδωσαν τότε μεγαλύτερη βαρύτητα εκεί, σταματώντας να παίζουν τους σκοπούς των ξεχασμένων τώρα χορών. Η αλλαγή αυτή έγινε πολύ έντονη. Κυριαρχεί ως τώρα στα πανηγύρια και στους γάμους, αλλά πολλά χοροδιδασκαλία έχουν γυρίσεις στις παλιές εποχές διδάσκοντας τα. Αλλά και πάλι, ενώ γνωρίζουμε να τα χορεύουμε δεν τα ζητάμε. Κι έτσι καλά κρατιέται η ονομασία «ξεχασμένοι» χοροί της Κρήτης.
Ο Ξενομπασάρης, Κουρουθιανός, Πρινιανός, Ζερβοδεξος, Απανωμερίτης, Αγκαλιαστός, Ντάμες, κ.α. συνεχίζουν πιο πολύ να τους βλέπουμε μόνο στις παραστάσεις που κάνει η κάθε σχολή.
Συνεχίζοντας να κρατάνε τον πρώτο βασικό ρολό όλα τα Συρτά της Κρήτης. Όπως ο Χανιώτικος Συρτός, ο Κισσαμίτικος Συρτός, ο Ρεθεμνιώτικος Συρτός, ο Καστρινός Συρτός, ο Συρτός Λασιθίου και ο Μεραμπελιώτικος Συρτός
Άλλος ένας βασικός ρόλος είναι το θέμα του Γάμου.
Στην Κρήτη ο γάμος κρατούσε πάνω από δέκα μέρες. Ο γάμος στην Κρήτη ήταν παλιά ένα μεγάλο γεγονός. Οι προετοιμασίες άρχιζαν πολλές μέρες πριν. Στο σπίτι της νύφης μαζευόταν οι κοπελιές και κατάσταιναν τα προικιά της λέγοντας μαντινάδες.
Ένα νέφαλο περνά κι έχει νερό και στούπα
Κι ας είναι καλορίζικη της νύφης μας η προύκα…
Τώρα πλέον τα προικιά αγοράζονται από τα μαγαζιά, ενώ παλιότερα οι γιαγιάδες κεντούσαν στον αργαλειό ή στο χέρι τα προικιά της νύφης. Έτοιμα να της τα δώσουν οι γονείς πριν το γάμο για το σπίτι που θα μπει και θα συζήσει με τον νεαρό. Η συγκατοίκηση έγινε το Α και το Ω για να δουν αν θα ταιριάξουν για να προχωρήσουν ως το γάμο. Παλιά δεν ήταν έτσι.
Οι κοπελιές πλέον δεν μαζεύονται στο σπίτι της για να τις πάνε τα προικιά λέγοντας μαντινάδες. Μόνο όταν είναι το στρώσιμο του κρεβατιού για να ρίξουν τα ριζικάρια και το κοπελάκι στο κρεβάτι ως γούρι..
Πλέον τα προικιά δεν μεταφέρονται με πομπή στο σπίτι του ανδρόγυνου, με συνοδεία τη λύρα και του λαούτου .
Ο πρόγαμος αντικαταστήθηκε από το Μπάτσελορ Πάρτυ, επηρεαζόμενοι από έθιμα του εξωτερικού, που μόνο από λίγους διατηρείται το έθιμο του πρόγαμου. Κυρίως μόνο στα χωριά είναι εμφανής. Αλλά στις πόλης της Κρήτης, πολύ σπάνιο.
Μια κουλτούρα που εξαφανίζει τον «πρόγαμο» σαν αντικατάσταση ας το πούμε.
Ο στολισμός της νύφης ήταν από ακολουθία των Κρητικών οργάνων με πολλές μαντινάδες για την νύφη...
Όπως:
Πρώτα απ’ όλα εύχομαι, με τις ευχές αρχίζω,
Η ώρα η καλή να ρθεί τώρα που σε στολίζω.
Νύφη κερά νύφη μου, μέσα στο νυφοστόλι
Σήμερα σε στολίζουνε οι δώδεκα Αποστόλοι.
Πλέον στις πόλεις της Κρήτης ειδικότερα αντί για να δούμε την Κρητική ακολουθία για τον στολισμό της νύφης, πήρε τη θέση της η λαϊκή μουσική, είτε στο ράδιο κάποιο cd, ή στο ίντερνετ βάζοντας λαϊκή μουσική από το you tube. Η τεχνολογία έκανε έντονη την παρουσία της εκεί. Αλλάζοντας τον κανόνα της παράδοσης.
Παλιά μετά την εκκλησία το γλέντι γινόταν στην πλατεία του χωριού, ή στο σπίτι της νύφης στην αυλή.
Τα Κρητικά να παίζουν ως το πρωί.
Μέχρι το 2010 μετά την εκκλησία αφού πήραν σημαντικό ρόλο τα κέντρα, μπήκε και η λαϊκή μουσική, που αντικατέστησε το Κρητικό που βαστούσε καλά ως το πρωί..
Αλλά γιατί λέμε μέχρι το 2010;;
Γιατί αγαπητοί μου αναγνώστες στην Κρήτη έγινε έντονο ο Γάμος – Βάπτιση. Ποιο πολύ για οικονομικούς λόγους.
Βλέπετε πήραμε συνήθειες της Αθήνας. Επηρεαζόμενοι από κει.. Όσον αφορά τον οικονομικό παράγοντα.
Το αλώνισμα, τα προικιά στον αργαλειό, η παραγωγή του λαδιού, κ.α. όλα πλέον αντικαταστήθηκαν με μηχανήματα, για να μας κάνουν πιο εύκολη τη ζωή μας.
Να ξέρετε η Κρητική Παράδοση είναι τόσο πλούσια που αν την ψάξετε θα μαγευτείτε.. Έχει τόσα πολλά να μας διδάξει.. Είναι απλή, μες στην αρχοντιά, και στην αθωότητα εκείνων των χρόνων, τις συνήθειες των Κρητικών του τότε.
Μην την αφήσουμε να χαθεί.. Γιατί αν χαθεί, θα χαθούμε μαζί της, μην γνωρίζοντας τις ρίζες μας..
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου