Τα Κρητοπαινέματα επιστρέφουν για την χειμερινή σεζόν και έχουν την τιμή να φιλοξενούν έναν από αυτούς που θα μπορούσαμε να πούμε γνήσιο κρητικό νέο μαντιναδολόγο, που η παρουσία του στο χώρο μόνο αισιοδοξία για το μέλλον της παράδοσης αυτού του τόπου μπορεί να προκαλεί. Με καταγωγή απο τα ιστορικά Ανώγεια, αντιπρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Ανωγείων και στο χορευτικό τμήμα του απ' τα 14 του και είναι τιμή του όπως δηλώνει, ο Λευτέρης Μπέρκης μας μιλάει για το πρώτο του βιβλίο με αγαπημένες μαντινάδες και όχι μόνο.
-Λευτέρη μου καλώς ε σμίξαμε, χαίρομαι που δέχτηκες την πρόσκληση μου και μου κάνεις ποδαρικό στην νέα σεζόν στα Κρητοπαινέματα.
-Κι εγώ χαίρομαι γιατί κάνεις εξαίσια δουλειά.
-Καταγωγή απ' τα όμορφα ιστορικά Ανώγεια, γνωστά για την προσφορά τους στον καλλιτεχνικό χώρο. Πες μου πότε έπιασες τον εαυτό σου πρώτη φορά να γράφει?
-Απ' όταν ήμουν 15-16 χρονών γράφω μαντινάδες, όχι επαγγελματικά απλά είχα ανησυχίες, με έμπνεαν κάποια πράγματα, αλλά απ' τα 18 και μετά τις έγραφα σε χαρτί και τις κράταγα. Ομορφη ανάμνηση οι καντάδες που τις τραγουδούσα στα σοκάκια του χωριού με το φίλο μου μαντολινάρη Βασίλη Δραμουντάνη.
-Θυμάσαι την πρώτη σου μαντινάδα, εννοώντας αυτή που κράτησες κι έμεινε?
-Μια απο τις πρώτες μου που θυμάμαι ήταν:
Κόντρα πηγαίνω του καιρού
αν τύχει και με πάρει
ποιός θα βρεθεί να τση το πει
το θλιβερό χαμπάρι.
Αυτή η μαντινάδα υπάρχει και στο βιβλίο.
-Η αντίδραση των δικών σου όταν έγραφες μαντινάδες και τους τις έλεγες, ποιά ήταν; Να πούμε εδώ για όσους δεν ξέρουν οτι είσαι γιος ενός μεγάλου μαντιναδόλογου του Γιώργου Μπέρκη.
-Μάλλον απο εκεί πήρα το μικρόβιο, και δεν ήταν κάτι το περίεργο γιατί μέσα στο σπίτι λέγαμε πάντα μαντινάδες.
-Σου ήταν εύκολο πιστεύεις λόγω της καταγωγής σου να δικτυωθείς σε αυτό το χώρο;
-Η αλήθεια είναι ότι στα Ανώγεια είναι έντονο το στοιχείο κι όντως έχουμε από τα μεγαθήρια τόσο της κρητικής μουσικής, όσο και της μαντινάδας κι έχουμε ψηλά στάνταρ ως προς την ποιότητα του στίχου και της μουσικής κι αυτό μπορεί να σε βοηθήσει ή να σε ακυρώσει. Μπορείς να διδαχτείς απ' όλους αυτούς γιατί τους έχεις στα πόδια σου ή να σε απογοητεύσει γιατί μπορεί να σκεφτείς τι δουλειά έχω εγώ με τέτοιους γίγαντες. Είναι μια φλέβα που η μία γενιά δίνει της αλληνής.
-Όντως πιστεύεις οτι οι παλιοί βοηθούν τους νέους;
-Φυσικά, στο χωριό δεν υπάρχει αυτό που λέμε χάσμα γενεών. Κάθονται στο καφενείο παρέα μικροί - μεγάλοι. Κι εγώ παντα με μεγαλύτερους έκανα παρέα κι αυτό με βοήθησε πάρα πολύ. Κάνοντας παρέα με αυτούς τους παλιούς μαντιναδολόγους και μαντινάδα καλή θ' ακούσεις και σκέψη καλή θα σου βγει.
-Έχω στα χέρια μου το βιβλίο σου ''ΣΤΟΝ ΧΟΡΟ ΤΩΝ ΣΤΙΧΩΝ''. Είναι το πρώτο σου βιβλίο, πρόσφατα έγινε και η παρουσίασή του, πώς νιώθεις που μετά απο τόσα χρόνια παίρνουν σάρκα οι σκέψεις σου και τα αισθήματά σου;
-Αυτό το βιβλίο Δήμητρα είναι πολλών ετών δουλειά, το σκεφτόμουν χρόνια, ήθελα να κάνω κάτι δικό μου, είχα την επιμέλια απο μαντινάδες, κάποιες φωτογραφίες που σηματοδοτούν τις ενότητες, εικόνες που με εμπνέουν, επειδή μ΄αρέσει πολύ και το βουνό και περπατώ, κι ένιωσα μεγάλη ευχαρίστηση που ολοκληρώθηκε όλο αυτό και η παρουσίαση έγινε 4 Αυγούστου στο χωριό. Ευχαριστώ πολύ γιατί είχε πολύ κόσμο, με τίμησαν οι άνθρωποι απ΄όλη την Κρήτη, να 'ναι καλά όλοι.
ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
-Εχει όμορφη εικόνα, είναι λιτό αλλά προσεγμένο.
-Ήθελα να βάλω τον εαυτό μου, κάτι απο 'μένα που να με εκφράζει και ως προσωπικότητα και ως Λευτέρη και ως Ανωγειανό.
-Ποιό είδος μαντινάδας σε εκφράζει πιο πολύ;
-Με εμπνέει πάρα πολύ η φύση και το βουνό, ο Ψηλορείτης, οι μυρωδιές και οι εικόνες του και τα συνδυάζω με τον έρωτα κι εκφράζομαι με υλικά απο την φύση.
-Υπάρχει κάποια μαντινάδα σου που σε εκφράζει και σε φορτίζει συναισθηματικά είτε θετικά είτε αρνητικά και σ΄έχει σημαδέψει;
-Ναι, για παράδειγμα μια μαντινάδα που την έγραψα και ήμουν κάπως μπερδεμένος σε μια ερωτική κατάσταση λέει:
Ανάθεμασε έρωντα
κ΄ηντάν΄ αυτό το πράμα
στα σκοτεινά σε διάβαζα
κι εδά δε βγάνω γράμμα.
-Έχεις μαντινάδες που έχουν πρόσωπο, που λες γι΄ αυτόν - αυτήν την έγραψα, χωρίς απαραίτητα να είναι ερωτικό;
-Φυσικά, είναι πολλές οι μαντινάδες που έχω γράψει για συγκεκριμένα πρόσωπα.
-Μελοποιημένες μαντινάδες έχεις πολύ ωραίες.
-Ναι, του Βασίλη Σκουλά, Βασίλη Δραμουντάνη, Χάρη Φασουλά, Γιάννη Δινιακο, Θανάση Μαυρόκωστα, Μιλτιάδη Βαρουχάκη, Μιχάλη Κονταξάκη και άλλοι......
-Με τι κριτήριο επιλέγεις ποιός θα πει τη μαντινάδα σου;
-Ακούω πρώτα τη μουσική και μετά γύρω απ΄ τη μουσική εξαρτώνται όλα. Να το βιώσω μέσα μου. Δίνω και σε νέα παιδιά δεν έχει να κάνει η ηλικία, απλά θέλω ο καλλιτέχνης να με πιάνει. Δεν τη δίνω μόνο για να τη δώσω.
-Πιστεύεις ότι το ραδιόφωνο βοηθάει μόνο τους καλλιτέχνες και χάνεται ο ρόλος του στιχουργού;
-Θεωρώ οτι η κρητική μουσική και η μαντινάδα, επειδή ασχολούμαι με αυτή πολύ έντονα τα τελευταία χρόνια, έχουν μεγάλη απήχηση κι εκτός Κρήτης και το ραδιόφωνο βοηθά πάρα πολύ σε αυτό. Δεν ξέρω τι γίνεται σε αυτόν τον κύκλο αλλά θεωρώ οτι θα έπρεπε να λέγεται το όνομα του δημιουργού γιατί είναι το μεγαλύτερο κομμάτι της επιτυχίας ενός τραγουδιού.
-Πες μου αν έχεις επηρεαστεί απο κάποιον ή αν είχες κάποιο πρότυπο.
-Κοίταξε μ΄αρέσουν πολλοί μαντιναδολόγοι. Ας πούμε μ΄αρέσει ο πατέρας μου που ίσως ακουστεί κάπως γιατί είναι πατέρας μου, κι όμως μπορώ να πω οτι ήταν πρότυπο για 'μένα κι εντυπωσιαζόμουνα με τον τρόπο που σκεφτότανε. Η μαντινάδα θέλει δουλειά, θέλει επιρροή, θέλει εικόνες, αλλά κάποια πράγματα πέρα απο αυτό ή τα 'χεις ή δεν τα 'χεις.
-Θα μπορούσες να φύγεις απ΄το νησί;
-Δε φεύγω απ΄την Κρήτη ανέ μου δίνουν χιλιάρικα να κάθομαι.
-Απ' το χωριό;
-Πολύ δύσκολο.
-Θα ήθελες τα παιδιά σου να ακολουθήσουν τα βήματα του πατέρα σου και τα δικά σου;
-Θα με ευχαριστούσε αν με αξιώθει ο Θεός να κάμω κοπέλια χωρίς να ανακατευτώ ποτέ στις επιλογές του όπως δε με πίεσε κι ο πατέρας μου. Καλό άνθρωπο να κάνω κι ότι θέλει ας κάνει.
-Πιστεύεις στο Θεό μιας και το ανέφερες;
-Βέβαια πιστεύω. Και λέω και μια μαντινάδα:
Δεν είναι απαραίτητο
τσ΄αγίους να λατρεύεις
μ΄αλλοίμονό σου και Θεό
κιανένα δε πιστεύεις.
Δηλαδή να μην είμαστε θρησκόληπτοι, αλλά αλοίμονο να μην πιστεύουμε. Πιστεύουμε για 'μας όμως, για τους ίδιους μας τους εαυτούς, χωρίς να το πολυδιαφημίζουμε και να προσπαθούμε να επηρεάσουμε τους άλλους κι όσοι δεν πιστεύουν δεν πιστεύουν είναι κι αυτό δικαίωμά τους. Πρέπει να δίνουμε και κάπου λογαριασμό όμως. Πάντα υπάρχει κάτι ανώτερο απο 'μας.
-Στο μέλλον θα υπάρξει κι άλλο βιβλίο;
-Για την ώρα δεν το 'χω σκεφτεί, έχω πολύ υλικό ακόμα αλλά ίσως πολύ αργότερα. Αυτοσκοπός δεν είναι.
-Δυσκολεύτηκες στην έκδοση αυτού του βιβλίου; Βρήκες εμπόδια μπροστά σου που έπρεπε να ξεπεράσεις;
-Φυσικά. Γιατί είχα και την επιμέλεια. Ηθελα να έχει μια λογική σειρά, αρχή μέση και τέλος αλλά όχι σαν τυποποιημένες με σειρά και ομάδες. Ήθελε σκέψη και πολύ χρόνο. Το αποτέλεσμα με ικανοποίησε.
-Ένα ευχαριστώ κάπου;
-Στους γονείς μου κυρίως που με στηρίζουν σε ότι κάνω.
-Ενα συγνώμη;
-Εκεί που πρέπει τα 'χω πει. Δε ντρέπομαι να ζητήσω συγνώμη. Κι έχω μια μαντινάδα που λέει:
Αυτός που λέει ευχαριστώ
και που ζητά συγνώμη
όπου κι αν πάει τση ζωής
θα 'ν' ανοιχτοί οι δρόμοι.
-Έχεις βιώσει στην πορεία σου τρικλοποδιές και πισομαχαιρώματα;
-Όλοι μας τα βιώνουμε αυτά σε όλους τους τομείς. Αλλά ας μη μένουμε εκεί, ας γινόμαστε δυνατότεροι απ' αυτά. Πρέπει να γατέχεις ποιοι είναι οι εχθροί σου και ποιοι οι φίλοι σου, πολύ σημαντικό αυτό.
-Έχεις φίλους;
-Δόξα το Θεό έχω και υπάρχει και φιλία. Δε πρέπει να νιώθει κανείς μοναχός.
-Τι έχεις να πεις για τα σχόλια που γίνονται για το χωριό σας και γενικά εκεί τις περιοχές σας σχετικά με τους λίγους ευτυχώς "ταραξίες" που με τις πράξεις τους σας φέρνουν σε δύσκολη θέση; Πώς τους αντιμετωπίζετε;
-Στις κλειστές κοινωνίες όπως τα Ανώγεια τα κακώς κείμενα που βλέπουμε τα καυτηριάζουμε. Υπάρχουν ανθρώποι που μπαίνουν σε σασμούς και πιάνουν όποιον βλέπουν και ξεφεύγει και πέφτουν πάνω του και του μιλούν και προσπαθούν κι αν αυτός δεν μπει σε σωστό δρόμο η κοινωνία εκεί είναι σκληρή τον πάνε στο γύρο. Και μετά αυτός ο ίδιος ψάχνει τρόπους να ξαναμπεί στην περασά κάτι που δεν είναι εύκολο.
-Ένας τόπος που έχει γράψει ιστορία ακόμη και απο τους απλούς ανθρώπους του.
-Εχω γράψει μια μαντινάδα και λέει:
Από μικρούς και ταπεινούς
πόσα δεν έχω μάθει
κ' είδα μεγάλους και τρανούς
σαν τ' αδειανό καλάθι.
-Γενικά πολλοί τα 'χουν βάλει με τον τόπο μας τελευταία.
-Το δεντρό με τους καρπούς πετροβολούν. Το θέμα με τις κούπες όμως για παράδειγμα πρέπει να σταματήσει. Οχι πιές και πιές. Οι πυροβολισμοί κτλ. Ο Βασίλης Σκουλάς ας πούμε αν άκουγε πυροβολισμό έφευγε αλλά είχε το κύρος και την προσωπικότητα να το κάνει, άλλος ίσως να μην μπορεί. Έχει να κάνει και με τον καλλιτέχνη.
-Παρατήρησα στο βιβλίο σου ότι χρησιμοποιείς πολύ κρητική ντοπιολιαλιά κι αυτό μ' αρέσει. Εγώ κρίνω οτι δεν υπάρχει μαντινάδα χωρίς το κρητικό στοιχείο αλλιώς είναι στιχάκι.
-Το στόλισμα της μαντινάδας είναι οι λέξεις. Όταν δεν έχει κρητικές λέξεις δεν...
-Πολλοί λένε ότι κάποιες λέξεις δεν είναι κρητικές είναι τούρκικες.
-Κάποιες ναι κάποιες όχι. Π.χ. η λέξη ρακί που λένε είναι τούρκικη δεν είναι. Βγαίνει απο το "ρακς" που σημαίνει ρόγα στα αρχαία ελληνικά
-Ναι αλλά η λέξη σεβντάς, που εμένα είναι αγαπημένη μου, την απορρίπτουν και διαφωνώ γιατί ακόμη κι έτσι να 'ναι δεν παύει να είναι κι αυτό ιστορία του τόπου μας 400 χρόνια σκλαβιάς είχαμε. Έχω γράψει ας πούμε εγώ μια αγαπημένη μου μαντινάδα που λέει:
Ω, τον παντέρμο για σεβντά
και πώς τον κάνω ζάφτι
εγώ να σβήνω τση φωθιάς
κι εκείνος να τσ΄ανάφτει.
-Ω πολύ ωραία μαντινάδα. Ζάφτι μ' αρέσει πολύ αυτή η λέξη όπως και το σεβντάς. Εγραψα κι εγώ:
Πολλά 'ναι τα παράξενα
που η σκέψη μου δε φτάνει
μα στου σεβντά το σκάμπιο
ο νους μου στάση κάνει.
-Μαντιναδολόγοι όπως εσείς που κατέχετε τα κρητικά σας αγαπώ. Όπως εσύ, ο Κρητικόπουλος και άλλοι.
Χάρηκα πάρα πολύ που σε είχα εδώ στα Κρητοπαινέματα, εύχομαι να τα ξαναπούμε αργότερα, είσαι αξιόλογος άνθρωπος.
-Εγώ χάρηκα πολύ Δήμητρά μου, εύχομαι να έχεις επιτυχία σε ότι κάνεις και σε περιμένω στο χωριό όποτε θες να γλεντίσουμε με μουσική και μαντινάδες.
ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ ΗΜΕΡΑΣ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου