Μάιος ο Λουλουδος! - Γράφει η Κολαΐτη Ειρήνη
Πρόκειται για τον πέμπτο (5ο) μήνα του Γρηγοριανού ημερολογίου, διάρκειας 31 ημερών. Βέβαια, στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο («Majus»), που διαρκούσε 10 μήνες, ήταν ο τρίτος μήνας. Στο Αττικό ημερολόγιο ήταν ο ενδέκατος μήνας, «Θαργηλιών».
Ο Μάιος έλαβε το όνομά του – μάλλον – από τη ρωμαϊκή θεότητα «Maja» (Μάγια), αντίστοιχη της Κυβέλης. Το όνομα «Maja», με τη σειρά του, προήλθε από τη λέξη Μαία (τροφός), δηλαδή τη μητέρα του θεού Ερμή, στον οποίο μάλιστα ήταν και αφιερωμένος. Η «Maja» ήταν η θεά της γονιμότητας, στην οποία οι Ρωμαίοι προσέφεραν θυσίες την πρώτη μέρα του μήνα αυτού.
Βέβαια, υπάρχουν και άλλες εκδοχές, σχετικά με την προέλευση της λέξης. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, προέρχεται από τη λατινική λέξη «maior» (ως προσδιοριστικό πρεσβύτερης ηλικίας, «μεγαλύτερος», «Μαϊώρεις γαρ οι πρεσβύτεροι»), συγκριτικός βαθμός του επιθέτου «magnus» (ονομάστηκε έτσι είτε γιατί η διάρκεια της μέρας μεγάλωνε, είτε –κατ’ άλλους – γιατί τον μήνα αυτό τελούνταν οι γάμοι των αρχόντων των Ρωμαίων) , που σημαίνει μεγάλος, ενώ σύμφωνα με τον Οβίδιο από τη λατινική λέξη «Majestas», που σημαίνει μεγαλειότητα. Παραπλήσια είναι και η εκδοχή που τη θέλει να παράγεται από τη λέξη «μαγιόρες», δηλαδή οι ένδοξοι πρόγονοι των Ρωμαίων. Οι δε Λατίνοι συγγραφείς στα έργα τους τον εκφέρουν με τη λέξη «mensis» (μήνας) ή Kalendae (καλένδες). Μάλιστα, επί αυτοκράτορος Κλαυδίου, η Σύγκλητος πρότεινε την αλλαγή της ονομασίας του σε Κλαύδιο, όμως τελικά η ονομασία αυτή δεν επικράτησε.
Σύμφωνα με τη λαϊκή μας παράδοση, ο Μάιος λέγεται και Μάης, Κερασάρης (καθώς τότε βγαίνουν τα κεράσια), Πράσινος (γιατί πρασινίζει όλος ο τόπος), Πενταδείλινος (γιατί μεγαλώνει η μέρα), Λούλουδος (γιατί ανθίζουν τα λουλούδια).
Στην Αρχαία Ρώμη το μήνα Μάιο γιορτάζονταν τα Φλοράλια (Floralia), τα αντίστοιχα ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμή της θεάς Flora, θεάς της βλάστησης και της άνοιξης, τα Λεμούρια (Μειλίχια), για τον εξευμενισμό των νεκρών, ενώ την Πρωτομαγιά οι Ρωμαίοι τιμούσαν την Αγαθή Θεά (Bona Dea).
Στη αρχαία Αθήνα γιορτάζονταν τα Ολυμπιεία, προς τιμή του Δία, τα Μουνίχια, προς τιμή της θεάς Αρτέμιδας, και τα Θαργήλια, προς τιμή του Απόλλωνα, γιορτή αφιερωμένη κυρίως στον εξαγνισμό της πόλης από τα μιάσματα. Κατά τη διάρκεια της εν λόγω γιορτής, περιέφεραν στους δρόμους της Αθήνας τα «καθάρματα», δηλαδή ανθρώπους που είχαν προεπιλέξει βάσει κάποιων χαρακτηριστικών τους, όπως τη φτώχεια, την ασχήμια, τη φαυλότητα του χαρακτήρα τους, παράνομες δραστηριότητες … ως αποδιοπομπαίους τράγους, προκειμένου να μαζέψουν πάνω τους όλο το κακό της πόλης κι εν συνεχεία τους εξόριζαν.
Ο Μάιος όμως ανέκαθεν υπήρξε ο μήνας των λουλουδιών και της βλάστησης. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο την Πρωτομαγιά πλέκουμε στεφάνια («Μάηδες», «Μαγιοστέφανα»), έθιμο που παραπέμπει στην ευφορία της γης. Μάλιστα, στη λαϊκή συνείδηση συσχετίζεται παρετυμολογικά με τα μάγια και τη μαγεία. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε υπάρχουν και πολλές προλήψεις γύρω από το συγκεκριμένο μήνα, όπως για παράδειγμα ότι δεν πρέπει να γίνονται γάμοι, ούτε όμως και κάποια σοβαρή εργασία κατά τη διάρκειά του («Το Μάη μήτε δέντρο να φυτέψεις, μήτε παιδί να παντρέψεις» ).
Ο μήνας Μάιος όμως σχετίζεται άμεσα και με την Κωνσταντινούπολη και τον Μεγάλο Κωνσταντίνο, τη μνήμη του οποίου η εκκλησία μας γιορτάζει στις 21 Μαΐου. Στις 11 του ίδιου μήνα γιορτάζονται τα εγκαίνια της πόλης, το 330 μ.Χ., ενώ την αποφράδα μέρα στις 29 Μαΐου, «τούρκεψε η Πόλη».
Η Πρωτομαγιά είναι ημέρα μνήμης για μία εξέγερση που γράφτηκε με μελανά γράμματα στις σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας και έμεινε γνωστή ως «η σφαγή του Χάιμάρκετ».
Την Πρωτομαγιά του 1886, τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας το 8ωρο και καλύτερες συνθήκες εργασίας με σύνθημα «Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο».Τουλάχιστον 400.000 άνθρωποι συμμετείχαν στις απεργίες που γίνονταν σε όλη την χώρα και πάνω από 80.000 στο Σικάγο.
Οι διαδηλώσεις κράτησαν μερικές μέρες, ωστόσο στις 4 Μαΐου,κατά τη διάρκεια μίας πορείας για τα προαναφερθέντα αιτήματα, στην πλατεία Χάιμαρκετ στο Σικάγο, κάποιος πέταξε έναν αναμμένο δυναμίτη στην αστυνομία που βρισκόταν γύρω από την πορεία. Το αποτέλεσμα ήταν να σκοτωθούν 7 αστυνομικοί και 4 διαδηλωτές, ενώ υπήρξαν και περισσότεροι από 70 τραυματίες από την έκρηξη αλλά και τις μετέπειτα συγκρούσεις με την αστυνομία.
Στην Ελλάδα η πρώτη διαδήλωση της Πρωτομαγιάς έγινε το 1892 και το 1893 όταν περίπου 2.000 εργαζόμενοι κατέβηκαν στους δρόμους ζητώντας οχτάωρο, Κυριακή αργία και κρατική ασφάλιση στα θύματα εργατικών ατυχημάτων. Η μέρα έχει θεσπιστεί ως αργία και όλες οι υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις παραμένουν κλειστές.
Παράλληλα, τον Μάιο του 1936 οι καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης, μετά την απόρριψη των αιτημάτων τους, κατέλαβαν ένα εργοστάσιο και η διαμαρτυρία συνεχίστηκε με συμπαράσταση καπνεργατών από άλλα εργοστάσια. Εναντίον τους κινήθηκε τόσο η αστυνομία όσο και ο στρατός, ενώ κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων έχασαν τη ζωή τους 8 εργάτες από τους πυροβολισμούς χωροφυλάκων.
Στον αντίποδα ωστόσο έχουμε τη γιορτή των λουλουδιών και της Άνοιξης, την αρχαία Πρωτομαγιά, η οποία πήρε σιγά-σιγά κι επίσημη μορφή. Τα λεγόμενα Ανθεστήρια, η γιορτή των λουλουδιών, ήταν η πρώτη επίσημη γιορτή ανθέων των Ελλήνων, η οποία ιδρύθηκε πρώτα στην Αθήνα και στη συνέχεια και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, όπου κατά την τελετή κατευθύνονταν προς τα ιερά πομπές με κανηφόρες, που κουβαλούσαν λουλούδια.
Παροιμίες!
Πολλές είναι οι παροιμίες της λαικής μας παράδοσης για το Μάιο με γνωστότερο ίσως αυτή που λέει "Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι". Μερικές από αυτές είναι:
Απ’ το Μάη, ως τα κεράσια!
Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι.
Μάης άβρεχος, μούστος άμετρος (αμέτρητος).
Μάης άβρεχος, χρονιά ευτυχισμένη.
Μάης πενταδείλινος, και πάλι δείλι θέλει (φαγητό)
Να ’μουν το Μάη γάιδαρος, τον Αύγουστο κριάρι, όλο το χρόνο πετεινός και γάτος το Γενάρη!
Να ’μουν το Μάη μπιστικός, τον Αύγουστο δραγάτης.
Ο Μάης με τα τριαντάφυλλα κι ο Ιούνης με τα μήλα.
Ο Μάης με τα τριαντάφυλλα κι ο Ιούνης με τα μήλα.
Ο Μάης ρίχνει τη δροσιά κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
Όποιος φοράει γούνα το Μάη, τη γεια του δεν την έχει.
Όταν βρέχει, δε χιονίζει και το Μάη δροσολόγαε.
Πώς λάμπει ο ήλιος του Μαγιού, τ’ Αυγούστου το φεγγάρι.
Σαν έπρεπε, δεν έβρεχε, το Μάη δροσολόγαε…
Στον καταραμένο τόπο, το Μάη μήνα βρέχει.
Στων αμαρτωλών τη χώρα, το Μαγιόπουλο χιονίζει.
Το Μάη του κούρπαση… (ποτέ!)
Τα φρέσκα του Μαΐου
Φρούτα
| Λαχανικά
|
Στο ράφι
Φρούτα
| Λαχανικά
|
Τέλος εποχής
Φρούτα
| Λαχανικά
|
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου