Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΤΟΥ

Ο Ιανουάριος και οι παροιμίες του!
Γράφει: Κολαϊτη Ειρήνη

Ο Ιανουάριος (Γενάρης) είναι ο πρώτος μήνας του έτους. Ονομάστηκε έτσι από το θεό των αρχαίων Ρωμαίων Ιανό. Η πρώτη του μήνα αυτού είναι και σήμερα πρώτη μέρα του χρόνου, πρωτοχρονιά. Οι Ρωμαίοι καθιέρωσαν την 1η Ιανουαρίου ως μέρα γιορτής από το 153 π.Χ., γιατί τότε αναγορεύονταν οι ύπατοι και ακολουθούσαν γιορτές και διασκεδάσεις. Οι Βυζαντινοί αναγνώρισαν την 1η Ιανουαρίου ως πρωτοχρονιά γύρω στα 1000. Η ορθόδοξη Εκκλησία ακόμα και σήμερα θεωρεί πρωτοχρονιά την 1η Σεπτεμβρίου (αρχή της Ινδίκτου). Από τους Ρωμαίους προέρχεται και η συνήθεια των δώρων και τα κάλαντα. «Καλένδαι» (λατ. Calendae) σήμαινε πρωτομηνιά και ιδίως την πρωτοχρονιά, γι’ αυτό ο Ιανουάριος λέγεται και Καλαντάρης. 
Αρκετές παροιμίες αναφέρονται στον Ιανουάριο που σχετίζονται με ποικίλα θέματα (με το φαγητό, το κυνήγι, τις αγροτικές ασχολίες, το φεγγάρι κτλ.): «Κότα, πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη», «Ο λαός και το περδίκι κι ο καλός ο νοικοκύρης, το Γενάρη χαίρονται», «Του Γενάρη το φεγγάρι, ήλιος της ημέρας μοιάζει», «Χιόνισ’ έβρεξ’ ο Γενάρης, όλ’ οι μύλοι μας θ’ αλέθουν». Ο Ιανουάριος λέγεται ακόμα και «Τρανός», ίσως σε σύγκριση με το Φεβρουάριο που έχει λιγότερες μέρες.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟ

 Αδελφέ Μιχάλη, τώρα τον Γενάρη, οι δύο ένας γίνονται και ο μοναχός κουβάρι.
 Αρχιμηνιά, καλή χρονιά, με σύγκρυα και παγωνιά.
 Άσπρος Γενάρης, νηστικός ο μεροκαματιάρης.
 Βαρύ το καλοκαίρι βαρύς και ο Γεναροχειμώνας.
 Βροχερός Γενάρης, Αύγουστος νοικοκύρης.
 Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.
 Γενάρη διαβολόμηνα ποτέ σου μην ξανάρθεις.
 Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.
 Γενάρη καλαντάρη τα κορίτσια σου που τα ‘χεις στα θολόστακτα κρυμμένα.
 Γενάρη μήνα κλάδευε και λίσγο μη γυρεύεις.
 Γενάρη μήνα κλάδευε και το φεγγάρι χέστο.
 Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην κοιτάζεις.
 Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζει.
 Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι.
 Γενάρη, μήνα του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.
 Γενάρης με τα κρούσταλα, Φλεβάρης με τα χιόνια.
 Γενάρης μήνας του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.
 Γενάρης στεγνός κι ο κόπος σου διπλός.
 Γενάρης στεγνός, νοικοκύρης πλούσιος.
 Γενάρης χωρίς χιόνι, κακό μαντάτο.
 Γεναριάτικο πουλί Αυγουστιάτικο αυγό.
 Γεναριάτικο φεγγάρι με τ' Άη Γιαννιού τη χάρη.
 Γεναριάτικο φεγγάρι, ήλιος ημέρας μοιάζει.
 Δέκα μέρες του Γεναράκη, ίσον μικρό καλοκαιράκι.
 Εγέλασεν ο Γενάρης.
 Έκαμε κι ο Γενάρης ήλιο.
 Κάλλιο να 'δω σκυλί λυσσασμένο παρά ζεστό ήλιο τον Γενάρη.
 Κλάδεμα του Γενάρη κάθε μάτι και βλαστάρι.
 Κότα πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη.
 Κότα τον Γενάρη, κέφαλο τον Αλωνάρη.
 Κότα, χήνα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
 Κόψε ξύλα τον Γενάρη μην κάψεις τα παλούκια.
 Κόψε ξύλο τον Γενάρη και μην καρτερείς φεγγάρι.
 Μα 'μουν γάτος τον Γενάρη κι ας μην είχα άλλη χάρη.
 Μωρή πουτάνα αμυγδαλιά π' ανοίγεις τον Γενάρη δεν καρτερείς την Άνοιξη ν' ανοίξουμ' όλοι αντάμα.
 Ο Γενάρης δε γεννά μήτε αβγά μήτε πουλιά, μόνο κρύο και νερά.
 Ο Γενάρης κι αν γεννά, του Καλοκαιριού μηνά.
 Ο Γενάρης κι αν γεννάται του καλοκαιριού θυμάται. (Αλκυονίδες ημέρες)
 Ο λαγός και το περδίκι κι ο κακός ο νοικοκύρης το Γενάρη χαίρονται.
 Οι γεναριότικες νύχτες, για να περάσουν θέλουν συντροφιά και κουβέντα.
 Όποιος θε να βαμπακώσει, τον Γενάρη θε ν' οργώσει.
 Όποιος θέλει να βαμβακώσει, τον Γενάρη ας οργώσει.
 Όποιος σπέρνει το Γενάρη, παίρνει την ανεμοζάλη.
 Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.
 Σ' όσους μήνες έχουν «ρο», μπάνιο με ζεστό νερό.
 Τ' Αλωναριού τα μεσημέρια , και του Γεναριού οι νύχτες.
 Τ' Αυγούστου και του Γεναριού, τα δυο χρυσά φεγγάρια.
 Το Γενάρη κόβε ξύλα και φεγγάρι μην κοιτάζεις.
 Το Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει.
 Το Γεναριάτικο φεγγάρι είναι για κλάδο.
 Το χιόνι του Γενάρη κοπριά, του Μάρτη φωτιά.
 Τον Γενάρη κλάδευε και τον Φλεβάρη απόσκαφτε.
 Τον κακό Γενάρη το κασόνι έχει τη χάρη.
 Του Αυγούστου και του Γεναριού το φεγγάρι φωτάει σαν ημέρα.
 Του Γενάρη οι ξαστεριές του Αυγούστου οι συννεφιές το ίδιο πράμα είναι.
 Του Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει.
 Του Γενάρη το φεγγάρι ήλιος της ημέρας μοιάζει.
 Του Γενάρη το φεγγάρι λάμπει σαν μαργαριτάρι.
 Του Γενάρη το φεγγάρι παρά λίγο μέρας μοιάζει.
 Του Γενάρη το φεγγάρι παρά ώρα να 'ναι μέρα.
 Του Γενάρη το φεγγάρι την ημέρα σιγοντάρει.
 Του Γενάρη το φεγγάρι, πάρα λίγο να 'ναι μέρα.
 Του Γεναριού η καλοκαιριά όλα τα δέντρα τα γελά.
 Του Γεναριού το φεγγάρι είναι σαν του Αλωνάρη.
 Τυρί μαλλί τον Αύγουστο κι αγγούρια τον Γενάρη.
 Τώρα το μεσοχείμωνο ζητάει κι η γριά ξυλάγγουρα.
 Φάε βετούλι τον Γενάρη και γίδα τον Αλωνάρη.
 Χαρά στα Φώτα τα στεγνά και τη Λαμπρή βρεμένη.
 Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χαρές θα 'ν' τον Αλωνάρη.
 Χιόνια του Γενάρη, χαρές του Αλωνάρη.
 Χιονίζει ο Γενάρης, ξεψυχάει ο γαϊδουριάρης.
 Χιόνισ' έβρεξ' ο Γενάρης, όλοι οι μύλοι μας θ' αλέθουν.
 Χιόνισε έβρεξε ο Γενάρης, ούλοι οι μύλοι αλέθουν.
 Χορεύει σαν Γεναριάτικος διάβολος και σαν Αυγουστιάτικος τρίβολος.

Share This:

Facebook Twitter Pinterest Linkedin Whatsapp Whatsapp

About creteonair

This is a short description in the author block about the author. You edit it by entering text in the "Biographical Info" field in the user admin panel.