ΓΡΑΦΕΙ Η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΤΣΩΠΟΥ ΚΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΙΤΣΙΚΑΚΗ
Το Καλάμι είναι οικισμός που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του Δήμου Βιάννου στην ομώνυμη επαρχία του Νομού Ηρακλείου. Απέχει οδικώς από το Ηράκλειο 78χλμ., από την Άνω Βιάννο 14χλμ. και από την Ιεράπετρα 31 χλμ. Το χωριό είναι χτισμένο στην άκρη μικρού λεκανοπεδίου σε υψόμετρο 480 μέτρων. Περιβάλλεται βορειοδυτικά από τον ποταμό Μπλαβάρη, από το νότο με περιβόλια και ανατολικά από το ύψωμα του "Προφήτη Ηλία". Κεντρικός ναός είναι του Αγίου Γεωργίου.
Το Καλάμι είναι οικισμός που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του Δήμου Βιάννου στην ομώνυμη επαρχία του Νομού Ηρακλείου. Απέχει οδικώς από το Ηράκλειο 78χλμ., από την Άνω Βιάννο 14χλμ. και από την Ιεράπετρα 31 χλμ. Το χωριό είναι χτισμένο στην άκρη μικρού λεκανοπεδίου σε υψόμετρο 480 μέτρων. Περιβάλλεται βορειοδυτικά από τον ποταμό Μπλαβάρη, από το νότο με περιβόλια και ανατολικά από το ύψωμα του "Προφήτη Ηλία". Κεντρικός ναός είναι του Αγίου Γεωργίου.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:
Το Καλάμι πιθανώς χτίστηκε στα τέλη της ενετοκρατίας και τις αρχές της τουρκοκρατίας. Φυσικοί παράγοντες, κυρίως λόγοι προστασίας από εχθρικές επιδρομές, συντέλεσαν ώστε να χτιστεί σε ημιορεινή περιοχή. Έτσι, ενώ βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τη θάλασσα, αυτή δεν φαίνεται για λόγους ασφαλείας. Αυτό συμβαίνει στα περισσότερα χωριά του δήμου, επειδή φοβούνταν τους διάφορους πειρατές της Μεσογείου, οι οποίοι λεηλατούσαν και βιαιοπραγούσαν κατά των κατοίκων των παραθαλάσσιων περιοχών. Έτσι ήθελαν τα χωριά τους να μην έχουν οπτική επαφή με τη θάλασσα.
Στη θέση της σημερινής εκκλησίας του χωριού, των Αγίων Γεωργίου και Χαραλάμπους, εκεί που άλλοτε πήγαιναν κρυφά οι χριστιανοί των γύρω χωριών για να προσευχηθούν, χτίστηκαν δίπλα τα πρώτα σπίτια.
Αργότερα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι έρχονταν να κατοικήσουν στο Καλάμι, το οποίο άρχισε να μεγαλώνει και να επεκτείνεται σιγά-σιγά.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΛΑΜΙΟΥ:
Για τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες του τόπου μπορούμε να κάνουμε λόγο μετά την απελευθέρωση του νησιού από τους Τούρκους, δηλαδή από το 1898 και μετά. Βέβαια, μερικά δικαιώματα μπόρεσαν να τα αποκτήσουν οι κάτοικοι του χωριού λίγο νωρίτερα, όπως και όλη η Κρήτη, με τη σύμβαση της Χαλέπας (1878), αφού δημιουργούνταν καθεστώς ημιαυτόνομης επαρχίας με ιδιαίτερα προνόμια (απαλλαγή από μερικούς φόρους, δικαίωμα μόρφωσης, θρησκείας κ.α.) Έτσι το 1879 το Καλάμι απέκτησε σχολείο, το οποίο ως και τα τελευταία χρόνια λειτουργούσε, μέχρι που καταργήθηκε το 1987. Επίσης μέχρι το 1916 στην εκκλησία του χωριού στεγάζονταν δυο ενορίες, με παπάδες τους αδερφούς Αντώνη και Γρηγόρη Μαυράκη. Μάλιστα στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου, τη μια χρονιά το πανηγύρι γίνονταν στη μία ενορία (απάνω γειτονιά) και την επόμενη στην άλλη ενορία (κάτω γειτονιά), με ξεχωριστή λαμπρότητα. Το Καλάμι γνώρισε μεγάλη ακμή τη δεκαετία του 1930 (μέχρι τη γερμανική κατοχή). Υπήρξε το πιο ανεπτυγμένο εμπορικό κέντρο του δήμου. Στην παραλία της Ψαρής Φοράδας, από το 1920, υπήρχε τελωνείο καθώς και εφτά αποθήκες (μαγατζέδες), όπου έρχονταν τα πλοία για να ξεφορτώσουν αλλά και να φορτώσουν διαφόρων ειδών εμπορεύματα ολόκληρου του δήμου. Τα εμπορεύματα μεταφέρονταν με ζώα, μέσω Καλαμίου και έφταναν μέχρι το Αρκαλοχώρι.
Το 1929 ανεγέρθηκε το πρώτο πετρελαιοκίνητο ελαιοτριβείο στο χωριό. Το εργοστάσιο αυτό αποτέλεσε σταθμό προόδου και η περιοχή που ήταν και είναι ελαιοπαραγωγική, παρήγε ελαιόλαδο με νέο σύστημα και άνεση. Το 1931 ιδρύθηκε και δεύτερο, υδροκίνητο αυτή τη φορά, ελαιουργικό εργοστάσιο, γιατί το ένα μόνο δεν επαρκούσε για τις ανάγκες των κατοίκων. Την ίδια εποχή λειτουργούσε και υδροκίνητος αλευρόμυλος. Μεγάλη άνθιση επίσης γνώρισαν όλων των τα επαγγέλματα, πολλά από τα οποία σήμερα έχουν εκλείψει. Μεταξύ αυτών υπήρχε σωμαράς, ντενεκετζής, χαρκιάς, τσαγκάρης, ράφτης, μαμμή και πολλά άλλα. Ξεχωριστή θέση κατείχε το παντοπωλείο που πουλούσε, ανάμεσα στα άλλα είδη, εκλεκτά υφάσματα από την Αθήνα και το Ηράκλειο κι έρχονταν άνθρωποι από όλο το δήμο για να ψωνίσουν. Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής ολόκληρος ο δήμος Βιάννου έζησε το δράμα της καταστροφής.
Το 1949 έφτασε στο Καλάμι συνεργείο ανοικοδόμησης, αποτελούμενο από πέντε Ελβετούς, οι οποίοι οικοδόμησαν πολλές κατεστραμμένες κατοικίες. Το σπουδαιότερο όμως έργο, που έγινε τότε στην περιοχή, ήταν η κατασκευή υδραγωγείου με σιδεροσωλήνες και τσιμενταγωγό. Την ίδια χρονιά έγινε και η διάνοιξη της αμαξιτής οδού Βιάννου-Συκολόγου.
Το 1952 έγινε η διάνοιξη του δρόμου Συκολόγου-Γδοχίων και επικοινώνησε πλέον οδικώς το χωριό με την Ιεράπετρα. Μέχρι τότε, ο μοναδικός δρόμος που υπήρχε για την Ιεράπετρα, ήταν ένα λιθόστρωτο μονοπάτι που είχε φτιαχτεί επί τουρκοκρατίας. Το οδικό δίκτυο για Ηράκλειο και Ιεράπετρα βελτιώθηκε μετά τη δεκαετία του ’60, όταν ασφαλτοστρώθηκαν οι δρόμοι μέχρι το Καλάμι.
ΤΟ ΚΑΛΑΜΙ ΣΗΜΕΡΑ:
Η όψη που παρουσιάζει το χωριό είναι στενόμακρη, με κατεύθυνση από την ανατολή προς τη δύση. Οι δρόμοι είναι πολύ στενοί και λιθόστρωτοι και δεν επιτρέπουν την κυκλοφορία αυτοκινήτου. Αυτοκίνητα περνούν μόνο από τον περιφερειακό δρόμο του χωριού. Σήμερα έχει 8-9 μόνιμους κατοίκους.
Το εκπληκτικό ντοκιμαντέρ, του Ηρακλειώτη εικονολήπτη Νίκου Σαράντου,με τίτλο ‘’Κalami the face of abandonment..’’, που αναδεικνύει την ερημοποίηση της υπαίθρου, με εικόνες μοναδικές που αξίζουν όσο χίλιες λέξεις, είναι αυτό που θα ταξιδέψει μέχρι τη Γαλλία και συγκεκριμένα στο 3ο διεθνές κινηματογραφικό φεστιβάλ με drones ‘’Cinedrones International Film Festival 2017.To φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί στις 17 και 18 Νοεμβρίου περιλαμβάνοντας ειδικές βραδιές,προβολές ταινιών, απονομή βραβείων.
Ο Νίκος Σαράντος είναι ένας γνήσιος άνθρωπος της εικόνας, που ξεπερνά τα στενά όρια του εικονολήπτη των ΜΜΕ.Είναι κάτοικος Ηρακλείου Κρήτης, ξεκίνησε να εργάζεται στη τηλεόραση το 1992.Εικονολήπτης και ηλεκτρονικός δορυφορικών μεταδόσεων, έχει συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά δίκτυα της Ελλάδας, αλλα και με
πολλά ξένα κανάλια και ειδησεογραφικά πρακτορεία ειδήσεων. Έχει συμμετάσχει σε τηλεοπτικές παραγωγές, εκπομπές,backstage κινηματογραφικών ταινιών και έχει κάνει διεύθυνση φωτογραφίας σε ιστορικά ντοκιμαντέρ.
Το εγκαταλελημμένο χωριό της Κρήτης, που πρωταγωνιστεί στο βίντεο του Νίκου Σαράντου,είναι το Καλάμι που βρίσκεται στο Νοτιοανατολικό τμήμα του Δήμου Βιάννου.O ίδιος σε αυτό το βίντεό του, που έχει αναρτήσει στο κανάλι του στο YouTube, γράφει απο κάτω το εξής σχόλιο: ΄΄Θα μπορούσε να είναι κάποιο χωριό της εμπόλεμης Συρίας, που οι κάτοικοί του το εγκατέλειψαν μεσα σε μία νύχτα για να σωθούν΄΄.Παρακολουθώντας αυτό το ντοκιμαντέρ, το αίσθημα που δημιουργείται είναι έντονη συγκίνηση και μελαγχολία, καθώς αποτυπώνεται σε εικόνες η εγκατάληψη και η ερημιά, σε ένα χωριό που πριν μερικές δεκαετίες έσφιζε απο ζωή.Δρομάκια γεμάτα άγρια χόρτα, παραμελημένα και ακαθάριστα,ανοιχτές πόρτες και παράθυρα, σκορπισμένα αντικείμενα στο πάτωμα, ανοιχτές βαλίτσες και βιβλία κατεστραμμένα όλα από το πέρασμα του χρόνου. Ένα χωριό χτισμένο σε μαγευτικό τοπίο, δίπλα σε βουνά, ποτάμια και πυκνή βλάστηση, που δημιουργεί την απορία γιατί εγκαταλήφθηκε απο τους κατοίκους του.
Πάνω απο 150 ήταν οι οικογένειες και 600 περίπου οι κάτοικοι του Καλαμιού πριν αρχίσει η εγκατάλειψή του στα μέσα της δεκαετίας του ’70, όταν οι κάτοικοι άρχισαν σταδιακά να κατεβαίνουν προς τα νότια παράλια, ψάχνοντας μια καλύτερη τύχη στη Ψαρή Φοράδα και την Άρβη, στις θερμοσκοπικές καλλιέργειες ή προτιμώντας τα αστικά κέντρα.
Η Εικόνα που παρουσιάζει το χωριό έχει έντονα τα σημάδια της εγκατάληψης και της απόλυτης ερημοποίησης, καθώς οι κάτοικοί του μετεγκατάστηθαν στους παραλλιακούς οικισμούς με επίκεντρο τη Ψαρή Φοράδα.
ΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Μαρτυρίες από τους ελάχιστους κατοίκους του χωριού:
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
ΠΗΓΗ ΦΩΤΟ www.neakriti.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου