ΓΡΑΦΕΙ Η Κολαϊτη Ειρήνη
Η ελιά (Μέρος Α)
Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους, και πιθανότατα κατάγεται από το χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, πατρίδα της ελιάς είναι η Αθήνα και η πρώτη ελιά φυτεύτηκε από την Αθηνά στην Ακρόπολη.
Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο. Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες έμποροι. Όπως αναφέρει ο Πλίνιος, κατά το 580 π.Χ, ούτε το Λάτιο ούτε η Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά της.
Η ελιά αποτελεί ιερό δέντρο από τα αρχαία χρόνια και βρίσκεται υπό την προστασία της θεάς Αθηνάς. Όπως μας θυμίζει ο αρχαίος μύθος, στον αγώνα μεταξύ των θεών για την ανάδειξη του προστάτη των Αθηνών, που έγινε στον ιερό βράχο της Ακρόπολης, νικήτρια βγήκε η Αθηνά δωρίζοντας στους Αθηναίους την πρώτη ελιά του κόσμου, που φύτρωσε εκεί όπου χτύπησε το δόρυ της. Το δέντρο αυτό ήταν χρήσιμο για τη διατροφή, το φωτισμό, τη θέρμανση, την υγεία και τον καλλωπισμό των Αθηναίων. Από τότε τα ελαιόδεντρα γύρω από την Αθήνα έγιναν ιερά. Αλίμονο σ' όποιον τολμούσε να τις πειράξει, αφού η τιμωρία ήταν ο εξοστρακισμός ή θάνατος.
Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους αιώνες στην καθημερινότητα των λαών της Μεσογείου και ειδικότερα στην Ελλάδα, τα κλαδιά, ο καρπός αλλά και το ελαιόλαδο, ο «χυμός» του ελαιόδεντρου, έχουν συμβολικό χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής των κατοίκων της περιοχής.
Η ελιά στον αθλητισμό.
Πηγές αναφέρουν ότι οι έξι πρώτες ολυμπιάδες είχαν ως έπαθλο ένα μήλο. Μετά καθιερώθηκε ως έπαθλο το στεφάνι από κλαδί της ιερής αγριελιάς που είχε βλαστήσει έξω από τον ναό του Δία στην Ολυμπία. Στα Παναθήναια σημαντικό ρόλο έπαιζε η ελιά του Ερέχθειου, αλλά και τα στέφανα που φτιάχνονταν με τα κλαδιά της. Στην ιερή πομπή στους δρόμους της Αθήνας συμμετείχαν οι θαλλοφόροι, γέροντες ωραίοι και ευθυτενείς, που κρατούσαν στα χέρια τους κλάδους ελαίας. Οι Αθηναίοι, που θεωρούσαν τους εαυτούς τους πολιτισμένους, κρατούσαν κλαδιά ελιάς, ενώ οι χειραφετημένοι δούλοι και οι βάρβαροι κρατούν κλαδιά βελανιδιάς, αφού η βελανιδιά σηματοδοτεί τον πρωτόγονο πολιτισμό, την τραχύτητα και τη βιαιότητα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι οι Ολυμπιακοί αγώνες ονομάστηκαν στεφανίτες ή ιεροί αφού τα έπαθλα είναι απλά στέφανα, σε αντίθεση με τα Παναθήναια που ήταν χρηματίτες, όπου το έπαθλο του στεφανιού ελιάς συνοδευόταν από βαρύτιμα υλικά έπαθλα.
Η ελιά στις τέχνες, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση
Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της Ελλάδας ειδικότερα, αναπόφευκτο ήταν η μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των κατοίκων της περιοχής. Με έμπνευση την αγροτική ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας, ο Ολλανδός ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες με θέμα την ελιά. Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του, ενώ στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς του.
Κωστής Παλαμάς
Η ελιά
Είμαι του ήλιου η θυγατέρα
Η πιο απ’ όλες χαϊδευτή
Χρόνια η αγάπη του πατέρα
Σ΄ αυτό τον κόσμο με κρατεί
Όσο να πέσω νεκρωμένη
Αυτόν το μάτι μου ζητεί.
Είμ’ η ελιά η τιμημένη
Η ελιά
Είμαι του ήλιου η θυγατέρα
Η πιο απ’ όλες χαϊδευτή
Χρόνια η αγάπη του πατέρα
Σ΄ αυτό τον κόσμο με κρατεί
Όσο να πέσω νεκρωμένη
Αυτόν το μάτι μου ζητεί.
Είμ’ η ελιά η τιμημένη
Όπου και αν λάχει κατοικία
Δε μ’ απολείπουν οι καρποί.
Ως τα βαθιά μου γηρατειά,
Δεν βρίσκω στην δουλειά ντροπή.
Μ’ έχει ο θεός ευλογημένη,
Και είμαι γεμάτη προκοπή.
Είμ’ η ελιά η τιμημένη.
Δε μ’ απολείπουν οι καρποί.
Ως τα βαθιά μου γηρατειά,
Δεν βρίσκω στην δουλειά ντροπή.
Μ’ έχει ο θεός ευλογημένη,
Και είμαι γεμάτη προκοπή.
Είμ’ η ελιά η τιμημένη.
Εδώ στον ίσκιο μου μ’ αποκάτω
Ήρθ’ ο Χριστός να αναπαυθεί
Κι ακούστηκ’ η γλυκιά λαλιά του
Λίγο προτού να σταυρωθεί.
Το δάκρυ του, δροσιά αγιασμένη,
Έχει’ ς τη ρίζα μου χυθεί.
Είμ’ η ελιά η τιμημένη.
Ήρθ’ ο Χριστός να αναπαυθεί
Κι ακούστηκ’ η γλυκιά λαλιά του
Λίγο προτού να σταυρωθεί.
Το δάκρυ του, δροσιά αγιασμένη,
Έχει’ ς τη ρίζα μου χυθεί.
Είμ’ η ελιά η τιμημένη.
Και φως πράστατο χαρίζω
Εγώ στην άγρια τη νύχτα.
Τον πλούτο πα δεν τον φωτίζω,
Συ μ’ ευλογείς φτωχολογιά.
Κι αν απ’ τον άνθρωπο διωγμένη,
Με φέγγω μπρος στην Παναγιά.
Είμ’ η ελιά η τιμημένη.
Εγώ στην άγρια τη νύχτα.
Τον πλούτο πα δεν τον φωτίζω,
Συ μ’ ευλογείς φτωχολογιά.
Κι αν απ’ τον άνθρωπο διωγμένη,
Με φέγγω μπρος στην Παναγιά.
Είμ’ η ελιά η τιμημένη.
*
Η ελιά στη θρησκεία
Το ελαιόλαδο έχει σφραγίσει τις ελληνικές παραδόσεις με τις οποίες είναι άρρηκτα συνυφασμένο. Για τους ορθόδοξους χριστιανούς, το λάδι, όπως και το σιτάρι και το κρασί, έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού, καθώς είναι συνδεδεμένο με τα μυστήρια του Xρίσματος και του Ευχέλαιου. Η ελιά είναι το μόνο φυτό που αναφέρεται πάνω από 170 φορές στη Βίβλο. Κλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το περιστέρι στον Νώε, σύμβολο του θείου ελέους, της γαλήνης και της ειρήνης. Ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες, γέννηση, βάπτιση, γάμο και θάνατο. Πιο συγκεκριμένα, με λάδι ελιάς αλείφεται το μωρό στο μυστήριο της βάπτισης ενώ είναι σημαντικός ο ρόλος του στο μυστήριο του Ευχέλαιου. Σύμφωνα με μια άλλη ελληνική παράδοση, τα "λαδαδέλφια", άτομα δηλαδή που έχουν δεχθεί το λάδι της βάπτισης από τον ίδιο νονό, δεν επιτρέπεται να παντρευτούν.
Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού.
Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο Μύρο. Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς. Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς, ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων., μυρώνονταν δηλαδή με λάδι από το καντήλι που έκαιγε μπροστά σε θαυματουργές εικόνες. Πρόκειται για μια εκκλησιαστική πρακτική που επισημαίνει την ιερότητα του καρπού της ελιάς. Το αγιασμένο από την εκκλησία λάδι θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή. Η επίσημη ορθόδοξη εκκλησία χρησιμοποιεί το ελαιόλαδο σε τρία μυστήρια, το βάπτισμα, το χρίσμα και το ευχέλαιο. Οι πιστοί έδειχναν και δείχνουν έμπρακτα την βαθιά πεποίθηση ότι ο αποκλειστικός φορέας της ζωής είναι ο Θεός, προσφέροντας στον ναό και ζητώντας την ευλογία των πρώτων καρπών των ελαιώνων, προκειμένου η σοδειά να είναι πλούσια Μάλιστα σύμφωνα με τη θεοκεντρική σκέψη των Εβραίων η πλούσια σοδειά σε λάδι φανέρωνε τη θεία ευμένεια. Λόγω του πλούσιου συμβολισμού του, το λάδι χρησιμοποιείτο στη λατρεία και περιλαμβανόταν στις θρησκευτικές προσφορές της κοινότητας των πιστών, η οποία με τον τρόπο αυτό επιβεβαίωνε την πεποίθησή της ότι όλα τα αγαθά προέρχονται και ευλογούνται από το Θεό.
Με λάδι ελιάς έχριζαν τους βασιλείς και τους ιερείς ως αντιπρόσωπους του Θεού.
Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο Μύρο. Το καλύτερο λάδι και για θεραπευτικούς σκοπούς στα νεώτερα χρόνια θεωρήθηκε αυτό ακριβώς που προέρχονταν από τους ναούς. Θεωρήθηκε θαυματουργό από τους πιστούς, ενώ συχνά το αποκτούσαν βουτώντας κομμάτια από βαμβάκι στα καντήλια που φώτιζαν τις εικόνες των αγίων., μυρώνονταν δηλαδή με λάδι από το καντήλι που έκαιγε μπροστά σε θαυματουργές εικόνες. Πρόκειται για μια εκκλησιαστική πρακτική που επισημαίνει την ιερότητα του καρπού της ελιάς. Το αγιασμένο από την εκκλησία λάδι θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή. Η επίσημη ορθόδοξη εκκλησία χρησιμοποιεί το ελαιόλαδο σε τρία μυστήρια, το βάπτισμα, το χρίσμα και το ευχέλαιο. Οι πιστοί έδειχναν και δείχνουν έμπρακτα την βαθιά πεποίθηση ότι ο αποκλειστικός φορέας της ζωής είναι ο Θεός, προσφέροντας στον ναό και ζητώντας την ευλογία των πρώτων καρπών των ελαιώνων, προκειμένου η σοδειά να είναι πλούσια Μάλιστα σύμφωνα με τη θεοκεντρική σκέψη των Εβραίων η πλούσια σοδειά σε λάδι φανέρωνε τη θεία ευμένεια. Λόγω του πλούσιου συμβολισμού του, το λάδι χρησιμοποιείτο στη λατρεία και περιλαμβανόταν στις θρησκευτικές προσφορές της κοινότητας των πιστών, η οποία με τον τρόπο αυτό επιβεβαίωνε την πεποίθησή της ότι όλα τα αγαθά προέρχονται και ευλογούνται από το Θεό.
Παροιμίες για την ελιά
- "Βάψε ελιά για τη ζωή σου και συκιά για το παιδί σου"
- "Από το θέρο ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές"
- Αν δε σφίξεις την ελιά, δε βγάζει λάδι.
(Όπως πρέπει να σφίξεις τις ελιές για να βγάλεις το λάδι, έτσι πρέπει να δουλέψεις σκληρά για να αποδώσει η δουλειά σου). - ’Άκουσες λάδι τρέχα, άκουσες στεφάνι φεύγε.
(Στο λάδι (βάφτιση) αν πας δεν θα 'χεις έξοδα ενώ στο γάμο οι καλεσμένοι βάζουν χρήματα στο δίσκο ως δώρο για τους νιόπαντρους). - Όποιος έχει σιτάρι, κρασί και λάδι στο πιθάρι έχει του κόσμου τα καλά και του θεού τη χάρη.
(Όποιος έχει αυτά τα τρία προϊόντα στο σπίτι του, είναι σαν να έχει απ' όλα, είναι πλούσιος). - Δεν τρώγεται ούτε με το λάδι ούτε με το ξύδι.
(Είναι τόσο άσχημος χαρακτήρας που ότι και να κάνεις δεν μπορείς να τον συμπαθήσεις). - Δίχως λάδι, δίχως ξύδι πώς θα κάνουμε ταξίδι.
(Δεν μπορεί να γίνει δουλειά αν δεν έχεις τα απαραίτητα εφόδια). - Κολοκύθια με το λάδι, κολοτούμπες το βράδυ.
(Τα κολοκύθια δεν χορταίνουν). - Μου 'βγαλε το λάδι.
(Με ξεθέωσε στη δουλειά). - Ξεφόρτωσέ τη την ελιά, να σε φορτώσει λάδι.
(Αν κλαδέψεις την ελιά ,θα βγάλει πολύ λάδι). - Αυτός είναι σαν το νερό στο λάδι.
(Είναι καθαρός, αθώος). - Ρίχνει λάδι στη φωτιά.
(Με τα λόγια και τη στάση του, βοηθά να ανάψει ο καυγάς). - Όπως θα γεμίσει του Χριστού το τραπέζι, έτσι να γεμίσουν και τα δέντρα μας ελιές.
(Χριστουγεννιάτικη ευχή).
Το παραμύθι της ελιάς
Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σε μια φτωχογειτονιά ένα φτωχό μα πολύ καλόκαρδο κορίτσι που το έλεγαν Ελιά.
Κάθε μέρα η Ελιά γύριζε τη γειτονιά της, έβλεπε τον κόσμο να ζει φτωχός και δυστυχισμένος και γύριζε στο σπίτι της πολύ στενοχωρημένη.
Κάτι πρέπει να κάνω να τους βοηθήσω, σκεφτόταν. Κι από την άλλη μέρα κιόλας άρχισε. Βγήκε στη γειτονιά, κράτησε τα παιδιά της γειτόνισσας για να πάει να δουλέψει και να μπορεί να φέρει στα παιδιά της λίγο φαΐ. Μια άλλη μέρα πήγε στη γριούλα που ήταν άρρωστη, της μαγείρεψε, της σκούπισε το σπίτι, την έπλυνε, την τάισε. Την άλλη μέρα πάλι έβγαλε τον παράλυτο γέρο με το καρότσι του βόλτα, για να πάρει αέρα και ήλιο.
Τα βράδια γύριζε κατάκοπη, μα ευχαριστημένη που είχε καταφέρει να δώσει λίγη χαρά στους φτωχούς ανθρώπους.
Οι μέρες περνούσαν κι η Ελιά όλο δούλευε, όσο αδυνάτιζε. Μα έβλεπε πως ότι κι αν έκανε, ο κόσμος ήταν πάντα φτωχός και δυστυχισμένος. Αυτό τη στενοχωρούσε πάρα πολύ κι έτσι στενοχωρημένη κάθισε στην αυλή του σπιτιού της και συλλογιζόταν.
– Τι να κάνω, τι να κάνω. Δεν μπορώ να βλέπω τόση δυστυχία.
Το σπουργίτι που την είδε τόσο στενοχωρημένη και που την αγαπούσε γιατί κάθε μέρα του έριχνε σπόρους και ψίχουλα δεν άντεξε και πέταξε βαθιά στο δάσος. Εκεί βρήκε την καλή νεράιδα και της είπε:
– Τρέξε, καλή νεράιδα, η Ελιά είναι πολύ στενοχωρημένη, χλωμή κι αδύνατη.
Η καλή νεράιδα ανήσυχη έτρεξε στην αυλή της Ελιάς και τη ρώτησε:
– Τι έχεις, Ελιά μου, κι είσαι τόσο λυπημένη;
– Αχ, καλή μου νεράιδα. Δεν μπορώ να βλέπω τόση φτώχεια και δυστυχία γύρω μου
– Και τι θέλεις, δηλαδή;
– Θέλω να τους γίνω χρήσιμη. Θέλω να τους προσφέρω κάτι πολύτιμο που να τους δώσει ζωή και χαρά.
– Το θέλεις αλήθεια τόσο πολύ;
– Και βέβαια το θέλω, δε βλέπεις πως έλιωσα από τη στενοχώρια μου;
– Τότε σταμάτησε να στενοχωριέσαι. Θα σε κάνω αυτό που θέλεις.
Και τσουπ! την άγγιξε με το ραβδάκι της κι αμέσως η Ελιά έγινε ένα μεγάλο δέντρο, που έβγαλε φύλλα, λουλουδάκια άσπρα, που έγιναν ελιές πράσινες, μωβ, μαύρες. Έπεσαν στη γη, τα κουκούτσια φύτρωσαν, έγιναν δεντράκια και σχημάτισαν ένα μεγάλο ελαιώνα.
Ήρθαν οι γείτονες, μάζεψαν τις ελιές, έβγαλαν λάδι, έφαγαν, χόρτασαν, ρόδισαν τα μάγουλά τους, ζωήρεψαν κι άρχισαν να χαμογελούν και να ζουν ευτυχισμένοι.
Για να ευχαριστήσουν την ελιά και να της δείξουν την αγάπη τους, πήραν το λάδι τους, το έβαλαν στο καντήλι, για να θυμίζουν στην Παναγιά και στο Χριστό, την καλοσύνη της ελιάς και την αγάπη της για τον κόσμο. Κι η Παναγιά με τη σειρά της την ευλόγησε. Κι ο Χριστός κάτω απ’ την ελιά ήρθε και ξεκουράστηκε.
Κι εκείνη καμάρωνε ευχαριστημένη στη μέση στον ελαιώνα και φρόντιζε, όταν έρχονται οι άνθρωποι να τη μαζέψουν νά ’ναι γεμάτη ελιές, να χορταίνουν οι φτωχοί, και να φωτίζονται απ’ τις καντήλες όλες οι εκκλησιές.
Η αρχαιότερη ελιά του κόσμου!
Στο χωριό Άνω Βούβες Κισσάμου στα Χανιά στέκει αγέρωχο το αρχαιότερο ελαιόδεντρο του κόσμου, όπως εκτιμάται κατά γενική ομολογία από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Η ελιά Βουβών όπως είναι ευρέως γνωστή ξεπερνάει σε ηλικία τα 3.000 χρόνια, έχει περίμετρο κορμού 12,5 μέτρα, διάμετρο 4,6 μέτρα και ανήκει στην ντόπια ποικιλία τσουνάτη εμβολιασμένη σε ύψος 3 μέτρων πάνω σε αγριελιά. Εξαιτίας αυτού του εμβολιασμού ο κορμός της είναι τόσο όμορφα σμιλεμένος από τη φύση που θυμίζει γλυπτό. Το 1990 σύμφωνα με ομόφωνη απόφαση του νομαρχιακού συμβουλίου Χανίων η ελιά των Βουβών κηρύχτηκε ως Μνημείο Εξαιρετικής Σημασίας της Φύσης.
Η υπεραιωνόβια ελιά δε φύεται καθόλου τυχαία στο συγκεκριμένο μέρος καθώς εκεί βγαίνουν τα καλύτερα ελαιόλαδα του κόσμου, είναι ουσιαστικά η κοιτίδα της ελαιοκαλλιέργειας στην Κρήτη. Ο κορμός του δέντρου είναι κούφιος καθώς δεν υπάρχει καρδιόξυλο, οπότε η ελιά ανανεώνεται προς τα έξω και το καρδιόξυλο σταδιακά σαπίζει, αλλά επειδή η ελιά είναι αθάνατο δέντρο συνεχώς ανανεώνει το ξύλο της, είναι ουσιαστικά το σύμβολο της αθανασίας.
Πάρα πολλοί τουρίστες είτε οργανωμένα, είτε μεμονωμένα επισκέπτονται κάθε καλοκαίρι το εντυπωσιακό αυτό δέντρο για να το θαυμάσουν από κοντά και να μάθουν την ιστορία του. Κυρίως μένουν εντυπωσιασμένοι από το τεράστιο σχήμα του και τον επιβλητικό όγκο του κορμού , αλλά και από το γεγονός ότι παραμένει ζωντανό και καρποφόρο εδώ και 3000 χρόνια δίχως παύση. Η τοποθεσία που βρίσκεται η ελιά καθώς και όλη η πλαγιά που φιλοξενεί κάμποσα χωριά είναι κατάφυτη από χιλιάδες ελιές και πραγματικά παράγεται το καλύτερο λάδι στον κόσμο, ενώ κάθε μέρα το καλοκαίρι βλέπω αμέτρητους τουρίστες να περνάνε από το χωριό μου που βρίσκεται κοντά στις Βούβες για να επισκεφθούν την αρχαιότερη ελιά του κόσμου.
Ο χώρος που βρίσκεται η ελιά Βουβών έχει περιφραχτεί με υλικό από πέτρα σιδεριάς και βρίσκεται στην αυλή ενός σπιτιού... Από τις Βούβες ο Ιδαίος Ηρακλής μεταλαμπάδευσε και μεταφύτευσε την πρώτη ελιά για τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες στην αρχαία Ολυμπία. Δικαίως η ελιά Βουβών αποτελεί ένα θαύμα της κρητικής φύσης προκαλώντας δέος και θαυμασμό με το που την αντικρίσεις. Η Ελιά των Βουβών έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως ως μνημείο της φύσης. Εκεί καταλαβαίνει ο άνθρωπος το μεγαλείο και τη δύναμη της φύσης. Ακολουθούν φωτογραφίες από το αρχαιότατο ελαιόδεντρο με τον εντυπωσιακό κορμό που μπορούν να τον αγκαλιάσουν άνετα 10 άτομα.
Η ελιά είναι κομμάτι της Ελλάδας, κομμάτι της παράδοσης, της διατροφής και της θρησκείας μας! Είμαστε ευλογημένοι που ζούμε σε έναν τόπο, όπου είναι η γενέτειρα της καλλιέργεια της ελιάς, με την ιστορία της να ξεκινάει από τα χρόνια του Μινωικού πολιτισμού. Όπου και να κοιτάξει το μάτι σου στη Κρήτη, θα δεις ένα δέντρο ελιάς. Είναι πολλές, όμως δεν είναι όλες ίδιες. Στη Κρήτη υπάρχουν τρεις εδραιωμένες ποικιλίες ελιάς. H κάθε ποικιλία διαφέρει σε γεύση, σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά. Οι διαφορές στα θρεπτικά συστατικά αφορούν κυρίως σε ποσότητες και δράση αντιοξειδωτικών. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι Κρητικές ελιές έχουν περισσότερα είδη αντιοξειδωτικών ουσιών και συγκεκριμένα 19 είδη πολυφαινολών. Όπως καταλαβαίνετε είναι πολύ κρίμα να αφιερώσω μόνο ένα άρθρο σε αυτό το τόσο σημαντικό θησαυρό του τόπου μας! Υπομονή λοιπόν για το επόμενο όπου θα μιλήσουμε για ποικιλίες ελαιόδεντρου/ελιάς/λαδιού, μορφολογία, συχνότερες ασθένειες και αντιμετώπιση και πολλά άλλα!!
Κολαϊτη Ειρήνη
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου