Η σύναξις του Ιωάννου είναι από τις μεγαλύτερες εορτές του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, του αγίου, δηλαδή, που κατέχει μια ξεχωριστή θέση στο εορτολόγιο, μια και τον γιορτάζουν πολλές φορές το χρόνο. Η 7η Ιανουαρίου συνδυάζεται με το νόημα της προηγούμενης μέρας και αποτελεί ουσιαστικά συνέχεια του εορτασμού των Θεοφανείων. Ο Ιωάννης φέρει πια τον επίσημο τίτλο του Βαπτιστή, είναι ο «σάντολος» (νονός) του Χριστού και γι' αυτό το λόγο σε πολλές περιοχές της υπαίθρου η εορτή του Βαπτιστή συνδυαζόταν με την απόδοση ιδιαιτέρων τιμών στους «συντέκνους». Οι γονείς των παιδιών που
είχαν βαφτιστεί πρόσφατα (χωρίς, όμως, να υπάρχει κανένα χρονικό όριο μια και η «συντεκνιά» εθεωρείτο ακατάλυτη πνευματική συγγένεια) συνήθιζαν να παραθέτουν γεύμα στους συντέκνους και στις οικογένειες τους. Στην ουσία, με τη γιορτή του Άι Γιάννη κλείνει ο εορταστικός κύκλος των Χριστουγέννων. Και κλείνει με εκδηλώσεις που ξεπερνούν το πλαίσιο του οικογενειακού περιβάλλοντος. Οι διάφοροι μη φυσικοί βαθμοί συγγένειας (πνευματικοί) αποσκοπούν στη δημιουργία ευρύτερων κοινωνικών κύκλων και συσπειρώσεων στο πλαίσιο της αγροτικής και της κτηνοτροφικής κοινότητας.Οι συνάξεις αυτές υπενθύμιζαν και ανανέωναν την πνευματική σχέση ανάμεσα οε οικογένειες π»υ επέλεγαν να συνδεθούν μεταξύ τους.
Στην Κρήτη η «συντεκνιά» δεν περιοριζόταν ανάμεσα στο παιδί και τον ανάδοχο του, αλλά δημιουργούσε ένα καινούργιο συγγενικό περιβάλλον το οποίο περιελάμβανε και τις δυο οικογένειες. Τα τραπεζώματα της 7ης Ιανουαρίου δεν επιβίωσαν στα νεότερα χρόνια. Παλιότερα, όμως, παρατηρούνταν ακόμη και μετακινήσεις (ταξίδια) σε πολύ μεγάλες αποστάσεις προκειμένου να γίνει το τραπέζι της συντεκνιάς. Πιθανόν η μη επιβίωση του εθίμου οφείλεται στο γεγονός ότι οι ανάδοχοι δεν περιορίζονταν οτην βάπτιση ενός μόνο παιδιού, συνήθως ήταν μέλη ισχυρών οικογενειών και συνήθιζαν να βαφτίζουν δεκάδες παιδιά (παράδειγμα, η περίπτωση παλαιού πολιτευτή της δεκαετίας του 1960 που είχε βαφτίσει περισσότερα από 700 παιδιά!) Στην περίπτωση που υπήρχαν
πολλά «φιλιότσα» ήταν δύσκολη η επιλογή του συντέκνoυ τον οποίο έπρεπε να επισκεφτεί ο ανάδοχος κατά την ημέρα του Αγίου Ιωάννη. Αν προσπαθήσομε να παρακολσυθήσομε την εξέλιξη του εθίμου θα διαπιστώσομε ότι αρχικά παρατηρήθηκε περιορισμός των ετησίως επαναλαμβανόμενων τραπεζωμάτων σε ένα, εκείνο που γινόταν μόνο μέσα στη χρονιά κατά την οποία είχε γίνει η βάπτιση. Και στη συνέχεια το τραπέζι αποδεσμεύτηκε από τη γιορτή του Προδρόμου. Οι αγροτικές οικογένειες του νησιού, κατ΄ εξοχήν θεματοφύλακες των τοπικών παραδόσεων, συνηθίζουν ακόμη και σήμερα να τρα-πεζώνουν τους συντέκνους των την επόμενη Κυριακή μετά τη βάφτιση, οπότε και πηγαίνουν το παιδί στην εκκλησία προκειμένου να κοινωνήσει για πρώτη φορά. Στην Κρήτη πολλά ζευγάρια συνηθίζουν να αφιερώνουν στον Αγιο Ιωάννη τα γαμήλια στεφάνια τους. Προφανώς το έθιμο υπήρχε πριν από την τυποποίηση και τηνεμπορευματοποίηση των στεφάνων του γάμου, όταν τα έπλεκαν με κλαδιά αμπέλου και ελιάς ή με άνθη. Στο σπηλαιώδη ναό των Αγίων Ιωάννη και Νίκωνος στον Καρτερό μεγάλος αριθμός στεφάνων έχουν τοποθετηθεί πλάι, ακόμη και πάνω, στην εικόνα του Αγίου (αυτοψία 1990, 1995 και 2003). Ο προστάτης της συντεκνιάς γίνεται και προστάτης της κουμπαριάς, αλλά και του γάμου.
http://frontoffice-147.dev.edu.uoc.gr/
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου