Ο κύκλος στο σταυροδρόμιΣύμφωνα λοιπόν με τον θρύλο αυτό, όποιος θέλει να μάθει να παίζει καλά τη λύρα πηγαίνει κατά τα μεσάνυχτα σ’ ένα έρημο σταυροδρόμι και εκεί χαράζει κάτω στη γη
, μ’ ένα μαυρομάνικο μαχαίρι, ένα γύρο (=κύκλο). Μέσα εκεί κάθεται και παίζει.Σε λίγο έρχονται από παντού νεράιδες και τον περιτριγυρίζουν. Ο σκοπός τους δεν είναι καλός, γιατί θέλουν να τον πατάξουν. Μα αφού δεν μπορούν να μπουν στο γύρο, προσπαθούν με κάθε τρόπο να τον ξεπλανέψουν και να τον τραβήξουν έξω. Και του λένε γλυκά λόγια και όμορφα τραγούδια και του κάνουν χίλια δυο τσακίσματα. Μα εκείνος, αν είναι φρόνιμος, κάνει πέτρα την καρδιά και εξακολουθεί να παίζει ατάραχος τη λύρ«Μα δεν την ξέρεις» του λένε, σαν δουν πως πάνε τα πλανέματά τους χαμένα. «Τί την παίζεις και χάνεις χρόνο;»«Έτσι την έμαθα, έτσι την παίζω» αποκρίνεται ο λυράρης, «Τι σας νοιάζει»«Μπά, τίποτα» του λένε, «μόνο αν θέλεις σε μαθαίνουμε να παίζεις λύρα, λύρα που να χορεύουνε και οι πέτρες.» Και τον παρακαλούν να βγει από τον γύρο.Εκείνος δεν τις ακούει. Ύστερα από πολλά του ζητούν μόνο τη λύρα. Ο λυράρης τη δίνει , μόνο φυλάγεται να μην βγάλει έξω από το γύρο το χέρι του ή άλλο μέρος από το σώμα του, γιατί κόβεται ή τρελαίνεται.Παίρνει τότε μια νεράιδα τη λύρα, την παίζει λίγες στιγμές, με πολλή τέχνη, και του τη δίνει πίσω πάλι, με δυσαρέσκεια, λέγοντας: «Πάρε την. Εσύ δεν μας πιστεύεις να βγεις έξω και εμείς θα σου μάθουμε;»Ο λυράρης, όμως, τίποτα, δεν ακούει, και αρχίζει πάλι να παίζει τη λύρα του άτεχνα. Οι νεράιδες που θέλουν να τον βλάψουν, κάνουν πολλές φορές το ίδιο για να ξεγελαστεί κάποια στιγμή και να βγάλει παραέξω το χέρι του. Στο τέλος, όταν κράξει ο πετεινός, για να μην τους βρει η μέρα, του ζητούν να τους δώσει ένα, ό,τι να ’ναι, προκειμένου να τον μάθουν. Και εκείνος βγάζει την άκρη από το μικρό του δάχτυλο και αυτές το κόβουν αμέσως. Όμως δεν τον γελούν. Σε λίγο, τον μαθαίνουν να παίζει σαν αυτές και ύστερα χάνονται.Γι’ αυτό, ένας καλός λυράρης, άμα τον παινούν πως έχει καλές κοντυλιές, λέει καμιά φορά: «Αμ, είντα θαρρείτε; Εγώ την λύρα την έμαθα στο σταυροδρόμι.»Από τις νεράιδες, σύμφωνα με τον παραπάνω θρύλο της Κρήτης, τον «κύκλο στο σταυροδρόμι» μάθαιναν οι καλοί λυράρηδες την τέχνη της λύρας, γεγονός που επιβεβαιώνει την ευρύτατα διαδεδομένη πίστη των ανθρώπων σε θεούς δασκάλους και πατέρες ή προστάτες των τεχνών.Στο πλαίσιο της πίστης αυτής, τοποθετείται και η αντίληψη για τη θεϊκή καταγωγή της μουσικής. Η πρώτη λύρα λέγεται ότι φτιάχτηκε από τον Ερμή, από καύκαλο χελώνας, δέρμα βοδιού και έντερα αρνιού, την οποία χάρισε στον Απόλλωνα και αυτός με τη σειρά του στο γιο του Ορφέα που μάγευε τη φύση, τα ζώα και τα φυτά με τη μουσική του.Κάποιες φορές, τις όμορφες νεράιδες αντικαθιστούν φοβεροί και τρομεροί δαίμονες, οι οποίοι αναλαμβάνουν το έργο της εκπαίδευσης του λυράρη. Στην αρχή χορεύουν όλοι μαζί γύρω του και στο τέλος τον πλησιάζουν και του πιάνουν την κουβέντα. Εκείνος όμως δεν πρέπει να βγάλει άχνα γιατί αν μιλήσει θα του πάρουν τη μιλιά και θα βουβαθεί. Οι δαίμονες ευχαριστιούνται από την εξυπηρέτηση που αυτός τους κάνει , συνοδεύοντας με λύρα το χορό τους και θέλουν να του ανταποδώσουν τη χάρη. Έτσι, πλησιάζει ο αρχηγός, παίρνει τη λύρα από τα χέρια του, την κουρντίζει και την επιστρέφει. Από τη στιγμή αυτή, ο οργανοπαίχτης γίνεται άσσος της λύρας, τόσο, που θα’ λεγε κανείς ότι μόνα τους παίζουν τα δάχτυλά του.Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ ΙΔΑΙΩΝ ΔΑΚΤΥΛΩΝ ΩΣ ΙΔΡΥΤΩΝ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ
Σύμφωνα με τον Παυσανία «Ηλιακά», τον Στράβωνα «Γεωγραφικά» κ.α., η ίδρυση των Ολυμπιακών αγώνων είναι έργο των (= κρητικών) Δακτύλων. Ο Ιδαίος Ηρακλής (ένας από τους πέντε Δάκτυλους) καταφτάνοντας στην Ολυμπία με τ’ άλλα αδέλφια του από την Κρήτη, ορίζει το μήκος του σταδίου, ορίζει ότι κάθε πέντε χρόνια(= όσοι οι Ιδαίοι δάκτυλοι: Ηρακλής, Τιτύος, Eπιμήδης, Ίδας, Ίασος) θα γίνονται οι αγώνες, οργανώνει αγώνες δρόμου και στεφανώνει το νικητή με αγριελιά. Σύμφωνα, επίσης, με τον Παυσανία(Ηλιακά Α), ο ιδρυτής των Ολυμπιακών αγώνων φέρεται και ο κρητικής καταγωγής (από Κυδωνία) βασιλιάς της Ολυμπίας Κλύμενος. Ο Κλύμενος, γιος του Κάρδη και απόγονος του Ιδαίου Ηρακλή, είναι, λέει, αυτός που ίδρυσε τους Ολυμπιακούς αγώνες με τη μορφή που ήταν γνωστοί στην αρχαιότητα.Υπενθυμίζουμε ότι: Α) Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, οι Ιδαίοι Δάκτυλοι ή Κουρήτες ήσαν δαίμονες από τη Φρυγία ή σύμφωνα με άλλες παραδόσεις οι πιο αρχαίοι κάτοικοι της Κρήτης. Και ονομαζόταν και έτσι οι αρχαίοι κάτοικοι της Κρήτης, δηλαδή Κρητικοί= Ιδαίοι ή Κουρήτες, επειδή ανέθρεψαν – φρόντισαν τον Δία(από το κουρώ= φροντίζω, τρέφω) ή επειδή, σύμφωνα με το Διόδωρο Σικελιώτη, η Κρήτη λεγόταν και με το όνομα «Ιδαία», όνομα που πήρε από μια γυναίκα: «...προσαγορεύσαι δε και την νήσον από γυναικός Ιδαίαν...» (Διόδωρος Σικελιώτης ΙΙΙ 61) και γι αυτό η οροσειρά της(= τα βουνά: Δίκτη, Ψηλορείτης, Λευκά όρη) λεγόταν «Ιδαία όρη», οι κάτοικοί της «Ιδαίοι», ο Δίας ως Κρηταγενής «Ιδαίος» ή Δικταίος» κ.α. Β) Οι δαίμονες της θρησκείας των Ολύμπιων θεών ήσαν θεοί, όμως κατώτερης βαθμίδας των Ολυμπίων και σ΄ αυτούς αποδιδόταν η ανακάλυψη της φωτιάς, της μεταλλουργίας και άλλων τεχνών που προϋποθέτουν πνεύμα (εξυπνάδα, πονηριά κ.τ.λ.).Με τη βοήθεια της φωτιάς και της μεταλλουργίας, ο άνθρωπος κατασκευάζει χρήσιμα πράγματα (μαχαίρια για το φαγητό, όπλα για το κυνήγι κ.τ.λ.), όμως, επειδή αυτά προξενούν και καταστροφές σε μαλώματα, πολέμους κ.τ.λ., γι αυτό και θεωρούντο έργα των δαιμόνων, των πονηρών πνευμάτων. Κατά την απλοϊκή ερμηνεία οι πέντε Ιδαίοι (κρητικοί) δάκτυλοι είναι η προσωποποίηση της ανθρώπινης παλάμης (των δακτύλων της χείρας) και ιδιαίτερα της κρητικής χείρας (Ιδαίων δακτύλων) και του κρητικού δαιμόνιου (της κρητικής εξυπνάδας) που πρωτοστάτησε στον πολιτισμό, στην ανακάλυψη των πρώτων σημαντικών πραγμάτων ή αυτών που κατασκευάζονται με εξυπνάδα και με τα χέρια (χειροποίητα). Παρέβαλε και ότι τα δάκτυλα μας εκτρέφουν– φροντίζουν– περιποιούνται κ.τ.λ. - ο λόγος και για τον οποίο οι Ιδαίοι δάκτυλοι λέγονται και Κουρήτες ή οι Ιδαίοι Δάκτυλοι ή Κουρήτες φέρονται και ως οι τροφοί του Δία κατά την γέννησή τους στην Δίκτη της Κρήτης κ.α. Παρέβαλε ομοίως ότι χωρίς τα δάκτυλα, ο άνθρωπος δεν μπορεί να δημιουργήσει τίποτε το σημαντικό ή έντεχνο (π.χ. να ασχοληθεί με τη μουσική, τον αθλητισμό, τη μεταλλουργία κ.τ.λ.).Παρέβαλε ομοίως ότι σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία (απόσπασμα Στησίχορου), ο εφευρέτης της γραφής φέρεται ο Παλαμίδης (δηλαδή η ανθρώπινη παλάμη) και σύμφωνα με τον Αισχύλο ο Θεός Προμηθέας (η Θεία Πρόνοια).1) Οι Ιδαίοι Δακτύλοι, ο Δίας κ.τ.λ. δεν ήταν φυσικά πρόσωπα (άνθρωποι), ώστε να ταυτίζονται με συγκεκριμένους ανθρώπους (ολυμπιονίκες, οργανωτικές επιτροπές κ.τ.λ.), αλλά υπερφυσικά (θεοί ή δαίμονες), οπότε αυτά ταυτίζονται με θρησκευτικές ή πνευματικές δυνάμεις. Οι Ιδαίοι δάκτυλοι είναι το θεϊκό ή δαιμόνιο πνεύμα της Κρήτης. Σαφώς, ο μύθος των Ιδαίων δακτύλων και του κρηταγενή Δία υπονοούν ότι η κρητική θρησκεία ( του κρηταγενή Δία) και ο κρητικός πολιτισμός καταφτάνοντας και στην άλλη Ελλάδα, συνέβαλαν και στο να γίνουν οι Ολυμπιακοί αγώνες στην Ολυμπία κατά τα κρητικά πρότυπα. Και το ότι αυτό είναι γεγονός, δηλαδή το ότι το κρητικό πνεύμα ή οι κρητικοί– ολυμπιακοί θεοί και δαίμονες (Κρηταγενής Δίας, Ιδαίοι δάκτυλοι κ.τ.λ.) συνέβαλαν στο να γίνουν οι ολυμπιακοί αγώνες), παρέβαλε ότι με την επικράτηση ολοκληρωτικά του Χριστιανισμού, οι αγώνες αυτοί καταργήθηκαν, επειδή η θρησκεία αυτή δεν ευνοεί
συμμετέχει, ως έκανε αυτή των Ολυμπίων, σε κάτι τέτοιες εκδηλώσεις. Τις θεωρεί ειδωλολατρικές. Η χριστιανική Θρησκεία θεωρεί ότι ναι μεν ο αθλητισμός κάνει καλό στο σώμα, όμως ο πρωταθλητισμός επιφέρει και αντιζηλίες ή έχθρητες, μοχθηρία, ανισότητα, δωροδοκίες κ.τ.λ. Έπειτα, για να δημιουργηθεί κάτι και μάλιστα αξιόλογο, όπως ήταν οι Ολυμπιακοί αγώνες και γενικά ο κλασσικός ελληνικός πολιτισμός, απαιτείται υπόβαθρο - προϊστορία, πολιτιστική και αθλητική, και οι Μινωίτες Κρητικοί, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς(Βλέπε: Πλάτωνα «Μίνωας», Ευριπίδη «Κρήτη», Σοφοκλή «Δαίδαλος», Πλούταρχου «Θησεύς» κ.α.), ήσαν οι πρωτοπόροι στον αθλητισμό - πολιτισμό και από την Κρήτη ξεκίνησε η Θρησκεία του Δία, η καλύτερη Θρησκεία πριν τον Χριστιανισμό.2) Σύμφωνα με άλλους μύθους, ως ιδρυτές των Ολυμπιακών αγώνων φέρονται και ο Κρηταγενής Δίας, ο ημίθεος Ηρακλής(ο γιος του κρηταγενή Δία και της Θηβαίας Αλκμήνης), ο Πέλοπας κ.α. Ωστόσο τους Ολυμπιακούς αγώνες δεν τους ίδρυσαν ούτε μόνο οι Ηλείοι ούτε μόνο Κρητικοί κ.τ.λ., αλλά από τη μια το κρητικό – ολυμπιακό πνεύμα ή η κρητική – ολυμπιακή θρησκεία και από την άλλη όλες μαζί οι ελληνικές πόλεις κράτη, αφού οι αγώνες αυτοί δεν τελούνταν μόνο από μια ελληνική φυλή, όπως γίνεται στους τοπικούς (Παναθήναια= από τους Αθηναίους), αλλά από όλες μαζί. Ο λόγος και για τον οποίο οι αγώνες αυτοί δεν είχαν τοπικό ή φυλετικό όνομα.
ΤΑ ΣΑΙΤΟΥΡΙΑ ΟΙ ΔΡΟΣΟΥΛΙΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑΣ
Τα Σαιτουρια ειναι κατα καποιο τροπο οι Δροσουλιτες της επαρχιας Σελινου. Η διαφορα τους με τους Δροσουλιτες ειναι οτι τα Σαιτουρια ειναι φενομενο ακουστικο και εχει ΄΄εδρα του΄΄ την περιοχη Μαζερο, βορεια της Παλαιοχωρας, στο δρομο προς το μικρο χωριο Κοντοκυνηγικαι κοντα στο Βυζαντινο εκκλησακι του Αη Γιωργη.
Εδω, συμφωνα με την τοπικη παραδοση, κατα τους Ελληνιστικους χρονους εγινε μια μεγαλη μαχη, με πολλους νεκρους και απο τις δυο πλευρες.
Ηταν τοση η σφοδροτητα της μαχης που τα πνευματα των νεκρων δεν βρηκαν ησυχια στον αλλα κοσμο. Ετσι, εδω και δυομισι χιλιαδες χρονια γυριζουν καθε βραδυ και ξαναρχιζουν το φοβερο πολεμο. αν βρεθει καποος στην περιοχη το βραδυ ακουει το σφυριγμα απο τα βελη τους σαν να περναει ξαφνικα απο διπλα του. Η περιοχη ειναι πλουσια τοσο σε τοπικες αφηγησεις οσο και σε αρχαια μνημεια οπως νεκροταφεια κλπ.
Ισως, αν καποιος αποτυχει να δει τους Δροσουλιτες, να δοκιμασει την τυχη του στην κοντινη Παλαιοχωρα και στα λιγοτερο διασημα Σαιτουρια.
Αν ενδιαφερεσαι για θρυλους και παραδοσεις της Κρητης σου προτεινω το βιβλιο του Βασιλη Χαρωνιτη, η Κρητη των θρυλων. Σ'αυτο, θα βρεις τις top παραδοσεις απ'ολο το νησι.
Τα Σαιτουρια ειναι κατα καποιο τροπο οι Δροσουλιτες της επαρχιας Σελινου. Η διαφορα τους με τους Δροσουλιτες ειναι οτι τα Σαιτουρια ειναι φενομενο ακουστικο και εχει ΄΄εδρα του΄΄ την περιοχη Μαζερο, βορεια της Παλαιοχωρας, στο δρομο προς το μικρο χωριο Κοντοκυνηγικαι κοντα στο Βυζαντινο εκκλησακι του Αη Γιωργη.
Εδω, συμφωνα με την τοπικη παραδοση, κατα τους Ελληνιστικους χρονους εγινε μια μεγαλη μαχη, με πολλους νεκρους και απο τις δυο πλευρες.
Ηταν τοση η σφοδροτητα της μαχης που τα πνευματα των νεκρων δεν βρηκαν ησυχια στον αλλα κοσμο. Ετσι, εδω και δυομισι χιλιαδες χρονια γυριζουν καθε βραδυ και ξαναρχιζουν το φοβερο πολεμο. αν βρεθει καποος στην περιοχη το βραδυ ακουει το σφυριγμα απο τα βελη τους σαν να περναει ξαφνικα απο διπλα του. Η περιοχη ειναι πλουσια τοσο σε τοπικες αφηγησεις οσο και σε αρχαια μνημεια οπως νεκροταφεια κλπ.
Ισως, αν καποιος αποτυχει να δει τους Δροσουλιτες, να δοκιμασει την τυχη του στην κοντινη Παλαιοχωρα και στα λιγοτερο διασημα Σαιτουρια.
Αν ενδιαφερεσαι για θρυλους και παραδοσεις της Κρητης σου προτεινω το βιβλιο του Βασιλη Χαρωνιτη, η Κρητη των θρυλων. Σ'αυτο, θα βρεις τις top παραδοσεις απ'ολο το νησι.
Ο θρύλος της Χρυσομαλλούσας έχει τη βάση του σε ιστορικά γεγονότα που διαδραματιστήκαν στα Σφακια επί Ενετοκρατίας, το έτος 1319.
Πρωταγωνιστές, ο οίκος των Σκορδιληδων, που σύμφωνα με το θρύλο ήταν μια από τις δώδεκα Βυζαντινές αρχοντικές οικογένειες που εποίκισαν την Κρήτη μετά τον διωγμό των Αράβων και η Ενετική φρουρά του κάστρου των Σφακίων.
Η μοναδική κόρη της οικογένειας του Σκορδυλη, ονομαζόταν Χρυσή και ήταν γνωστή σε όλη την περιοχή για την ομορφιά της.
Ακόμα και τα μέλη της φρουράς του Ενετικού κάστρου δεν έκρυβαν το θαυμασμό τους για την όμορφη Ξανθιά κοπελιά.
Κάποια μέρα, η δεκαεξάχρονη τότε Χρυσή, αποφάσισε να πάει στη βρύση του χωριού συνοδευομενη από τις υπηρέτριες του σπιτιού της.
Συναντήθηκε όμως με τον αρχηγό της φρουράς του Ενετικού κάστρου και το κακό δεν άργησε να συμβεί.
Ο Καπουλετος του κάστρου με μια απότομη κίνηση την αγκάλιασε και τη φίλησε.
Η Χρυσή, με περίσσια τόλμη σήκωσε το χέρι της και τον χαστούκισε.
Τότε ο Καπουλετος έσυρε το μαχαίρι του και έκοψε τα μακριά μαλλιά της και τα πήρε για λάφυρο.
Όταν ο πατέρας της μικρής έμαθε τα νέα πηρέ μετρικούς δικούς του και ανέβηκε προς το κάστρο.
Κατέσφαξε τον υπαίτιο και το μεγαλύτερο μέρος της φρουράς.
Γνωρίζοντας τι επρόκειτο να συμβεί, η οικογένεια των Σκορδιληδων έφυγε προς τη Σαμάρια. Την ακολούθησαν και κάποια πρωτοπαλίκαρα από τις οικογένειες των Ψαρομιληγγων και των Πατέρων.
Ισχυρό σώμα Ενετών έφτασε στην περιοχή και απέκλεισε τις εξόδους του Φαραγγιού προσπαθώντας να εξοντώσει τους εξεγερθέντες. Όμως οι Σφακιανοι έβρισκαν πάντα τρόπο να εφοδιάζουν με τα απαραίτητα τους Σκορδιληδες, χρησιμοποιώντας τα αμέτρητα δασωμένα και ανήλιαγα μονοπάτια του Φαραγγιού, που μοναχά αυτοί γνώριζαν.
Οι κυνηγημένοι, κατέφευγαν στις απόκρημνες πλαγιές του Φαραγγιού και είναι πολύ πιθανόν να είχαν σαν βάση τους τη θρυλική χώρα της Σαμαριάς που ακόμα σήμερα δεν έχει ανακαλυφθεί. Την περίγραψε με λεπτομέρειες ο Pashley το 1834. Τις πληροφορίες τις απέσπασε στο Σέλινο, μια περιοχή δυτικά της Αγίας Ρουμελης. Μάλιστα οι πληροφορίες του μιλούσαν και για κρυμμένο θησαυρό. Την τοποθετεί βορειοδυτικά της Αγίας Ρουμελης με πορεία περίπου τριών ωρών. Απογοητεύτηκε όταν έφτασε στο σημείο συνοδευομενος από Σαμαριωτη και είδε κάποια ερείπια, αλλά νεότερα των Ελληνιστικών χρόνων. Πάντως το σημείο που υποδεικνύει ο Pashley δεν έχει ακόμη εντοπιστεί.
Περίπου ένα χρόνο διήρκεσε η άκαρπη πολιορκία των Ενετών που τελικά λύθηκε με την παρέμβαση και της ισχυρής οικογένειας των Καλλέργηδων, υπέρ των Σκορδιληδων.
Πίσω στη Χρυσομαλλούσα όμως, που είχε υποστεί μεγάλο σοκ από το χαλασμό που άθελα της είχε προκαλέσει.
Δεν ήθελε να γυρίσει πίσω στον τόπο που ατιμάστηκε και αποφάσισε να μείνει στο Φαράγγι για το υπόλοιπο της ζωης της.
Η οικογένεια της δεν μπόρεσε να την πείσει να γυρίσει.
Έμεινε εκεί την υπόλοιπη ζωή της και μόνασε κάτω από το πάντα άγρυπνο βλέμμα της οικογένειας της.
Λίγο πιο πάνω από το παλιό και εγκατελειμενο σήμερα χωριό της Σαμαριάς που βρίσκεται μέσα στην κοίτη του Φαραγγιού, υπάρχει το εκκλησάκι της Όσιας Μαρίας. Εικάζεται ότι το Φαράγγι πήρε το όνομα του από την παραφθορά της λέξης Όσια Μαρία - Σα Μαρία - Σαμάρια. Ο θρύλος λέει ότι η εκκλησία ήταν ένα τάμα λυτρωμού της Χρυσομαλλούσας από τα αδέρφια της.
Επίσης λίγο πιο πάνω από το εκκλησάκι της Όσιας Μαρίας υπάρχει ένα μικρό σπήλαιο που οι ντόπιοι το ξέρουν ως τση καλογρές ο σπηλιος ενώ πιο δίπλα υπάρχει η τοποθεσία τση καλογρές τ’αρμι.
Βιβλιογραφία
Περιοδικό Κρητικό Πανόραμα τευχ. 15
Robert Pashley Travels in Crete
Θεοχαρη Δετορακη Ιστορία της Κρήτης
Πρωταγωνιστές, ο οίκος των Σκορδιληδων, που σύμφωνα με το θρύλο ήταν μια από τις δώδεκα Βυζαντινές αρχοντικές οικογένειες που εποίκισαν την Κρήτη μετά τον διωγμό των Αράβων και η Ενετική φρουρά του κάστρου των Σφακίων.
Η μοναδική κόρη της οικογένειας του Σκορδυλη, ονομαζόταν Χρυσή και ήταν γνωστή σε όλη την περιοχή για την ομορφιά της.
Ακόμα και τα μέλη της φρουράς του Ενετικού κάστρου δεν έκρυβαν το θαυμασμό τους για την όμορφη Ξανθιά κοπελιά.
Κάποια μέρα, η δεκαεξάχρονη τότε Χρυσή, αποφάσισε να πάει στη βρύση του χωριού συνοδευομενη από τις υπηρέτριες του σπιτιού της.
Συναντήθηκε όμως με τον αρχηγό της φρουράς του Ενετικού κάστρου και το κακό δεν άργησε να συμβεί.
Ο Καπουλετος του κάστρου με μια απότομη κίνηση την αγκάλιασε και τη φίλησε.
Η Χρυσή, με περίσσια τόλμη σήκωσε το χέρι της και τον χαστούκισε.
Τότε ο Καπουλετος έσυρε το μαχαίρι του και έκοψε τα μακριά μαλλιά της και τα πήρε για λάφυρο.
Όταν ο πατέρας της μικρής έμαθε τα νέα πηρέ μετρικούς δικούς του και ανέβηκε προς το κάστρο.
Κατέσφαξε τον υπαίτιο και το μεγαλύτερο μέρος της φρουράς.
Γνωρίζοντας τι επρόκειτο να συμβεί, η οικογένεια των Σκορδιληδων έφυγε προς τη Σαμάρια. Την ακολούθησαν και κάποια πρωτοπαλίκαρα από τις οικογένειες των Ψαρομιληγγων και των Πατέρων.
Ισχυρό σώμα Ενετών έφτασε στην περιοχή και απέκλεισε τις εξόδους του Φαραγγιού προσπαθώντας να εξοντώσει τους εξεγερθέντες. Όμως οι Σφακιανοι έβρισκαν πάντα τρόπο να εφοδιάζουν με τα απαραίτητα τους Σκορδιληδες, χρησιμοποιώντας τα αμέτρητα δασωμένα και ανήλιαγα μονοπάτια του Φαραγγιού, που μοναχά αυτοί γνώριζαν.
Οι κυνηγημένοι, κατέφευγαν στις απόκρημνες πλαγιές του Φαραγγιού και είναι πολύ πιθανόν να είχαν σαν βάση τους τη θρυλική χώρα της Σαμαριάς που ακόμα σήμερα δεν έχει ανακαλυφθεί. Την περίγραψε με λεπτομέρειες ο Pashley το 1834. Τις πληροφορίες τις απέσπασε στο Σέλινο, μια περιοχή δυτικά της Αγίας Ρουμελης. Μάλιστα οι πληροφορίες του μιλούσαν και για κρυμμένο θησαυρό. Την τοποθετεί βορειοδυτικά της Αγίας Ρουμελης με πορεία περίπου τριών ωρών. Απογοητεύτηκε όταν έφτασε στο σημείο συνοδευομενος από Σαμαριωτη και είδε κάποια ερείπια, αλλά νεότερα των Ελληνιστικών χρόνων. Πάντως το σημείο που υποδεικνύει ο Pashley δεν έχει ακόμη εντοπιστεί.
Περίπου ένα χρόνο διήρκεσε η άκαρπη πολιορκία των Ενετών που τελικά λύθηκε με την παρέμβαση και της ισχυρής οικογένειας των Καλλέργηδων, υπέρ των Σκορδιληδων.
Πίσω στη Χρυσομαλλούσα όμως, που είχε υποστεί μεγάλο σοκ από το χαλασμό που άθελα της είχε προκαλέσει.
Δεν ήθελε να γυρίσει πίσω στον τόπο που ατιμάστηκε και αποφάσισε να μείνει στο Φαράγγι για το υπόλοιπο της ζωης της.
Η οικογένεια της δεν μπόρεσε να την πείσει να γυρίσει.
Έμεινε εκεί την υπόλοιπη ζωή της και μόνασε κάτω από το πάντα άγρυπνο βλέμμα της οικογένειας της.
Λίγο πιο πάνω από το παλιό και εγκατελειμενο σήμερα χωριό της Σαμαριάς που βρίσκεται μέσα στην κοίτη του Φαραγγιού, υπάρχει το εκκλησάκι της Όσιας Μαρίας. Εικάζεται ότι το Φαράγγι πήρε το όνομα του από την παραφθορά της λέξης Όσια Μαρία - Σα Μαρία - Σαμάρια. Ο θρύλος λέει ότι η εκκλησία ήταν ένα τάμα λυτρωμού της Χρυσομαλλούσας από τα αδέρφια της.
Επίσης λίγο πιο πάνω από το εκκλησάκι της Όσιας Μαρίας υπάρχει ένα μικρό σπήλαιο που οι ντόπιοι το ξέρουν ως τση καλογρές ο σπηλιος ενώ πιο δίπλα υπάρχει η τοποθεσία τση καλογρές τ’αρμι.
Βιβλιογραφία
Περιοδικό Κρητικό Πανόραμα τευχ. 15
Robert Pashley Travels in Crete
Θεοχαρη Δετορακη Ιστορία της Κρήτης
Ήταν κάποτε,πάρα πολύ παλιά, στην Ιεράπετρα ένας αγροίκος τύπος, αμόρφωτος πλήν παμπόνηρος ο Καρχήμας. Ενοχλούσε τον κόσμο, έπινε σαν νερόφιδο, όλο έλεγε "πήγα Αμέρικα αλλά δεν μου'κατσε και τσι γύρισα", βάραγε τα στιβάνια του στο οτά (κρητ:ταβάνι),κλώτσαγε τα κάτενα (κρητ: άλογα) στα καπούλια με...ρίσκο να δει τον ουρανό σφοντύλι! Συνεπώς, ένας τύπας σκέτος "φασαρίας"...
Και ΠΟΙΟ το επαγγελμά του; Καβαλινολόγος -ακριβώς ΟΠΩΣ το διάβαζετε: είναι αυτός που μισθώνεται από το Δήμο της περιοχής να μαζεύει τις καβαλίνες (σκατά αλόγου)από τους τότε χωματόδρομους! Τότε δεν υπήρχαν άσφαλτος, Ι.Χ. ,λεωφορεία και τα γνωστά του σήμερα και ο κόσμος κυκλοφορούσε καβάλα στα γαϊδουράκια και στα άλογα (όσοι τυχεροί!)...
Τέσπα,τούτος ο Καρχήμας δούλευε πρωϊ-βράδυ στους χωματόδρομους. Αλλά...είχε και ανταγωνισμό: η Ιεράπετρα είχε κι άλλους μισθωμένους καβαλινολόγους -5 για την ακρίβεια! 2 κιλά καβαλίνες αν μάζευες, θα κέρδιζες ίσα να αγοράσεις κομμάτι ψωμί!
Μια εποχή τότε, δεν υπήρχαν αρκετά...γαϊδούρια! Η εποχή τους τέλειωνε,τα πρώτα Ι.Χ. κάποια στιγμή θα κατέφταναν στο απόμερο τούτο μέρος της Κρήτης...Έτσι, πλακώνονται μεταξύ τους οι καβαλινολόγοι -για ένα ξεροκόμματο!!! Μια μέρα, ο Καρχήμας πιάστηκε στα πράσα από "συνάδελφο" να μαζεύει καβαλίνες σε δρόμο που δεν ήταν της δικαιοδοσίας του :D
-"Ρε συ! Άσε κάτω τις καβαλίνες!!! Πάνε να δουλέψεις στους δρόμους που σου είπε τ' αφεντικό!"
-"Αφού δεν έχουν εκεί καβαλίνες. Τι-να περιμένω από κανά ξωτικό να χ**ει;"
-"Ρε συ σου λέγω!!! Εγώ θα τις μαζέψω...Δικές μου είναι, αυτές εδώ!"
-"Γιατί -εσύ τις έκαμες;" :D
Ο Καρχήμας απογοητεύτηκε. Είπε να κάνει μια άγρια φάρσα στον εκνευριστικό ανταγωνιστή του "συνάδελφο". Χρησιμοποίησε τις καβαλίνες που μάζεψε αυθημερόν και τις συμπίεσε για να σχηματιστεί ένα σκ**ο τόοοοσο μεγάλο,που θα'λεγε κανείς πως το "κατέβασε" κανάς Γίγαντας. Το απόθεσε σε σημείο ενός δρόμου -της δικαιοδοσίας του ανταγωνιστή του. Μετά διέδιδε από δω και απο κει πως ο "συνάδελφος" τα βράδια μεταμορφώνεται σε πανάσχημο τέρας-γίγαντας. Οι ευκολόπιστες κυράδες της γειτονιάς μόλις είδαν το σκ**ο-"θαύμα" στο δρόμο, τρόμαξαν και ειδοποίησαν τη χωροφυλακή:
"-Κυρ χωροφύλαξ μας! Ένα τέρας κυκλοφορεί στη γειτονιά μας!"
-"Μάλιστα...Πάμε να δούμε"
Μόλις εντόπισε τη..."μαζεμένη" καβαλίνα ο χωροφύλακας, κατάλαβε πως πρόκειται για αστείο,αλλά έβλεπε τις κυράδες ανήσυχες και είπε να μη το ζορίσει το πράγμα:αποφάσισε να "πασάρει" τη περίπτωση σε ιερέα της ενορίας.
Αυτός κατέφτασε αμέσως με τα συμπράγκαλα του εξορκισμού (αγιασμένο νερό, σταυροί, σκόδρα, κ.τ.λ.)διάβασε τους ψαλμούς εξορκισμού και μετά από κάμποσες μέρες, ένας ψαράς βλέπει το Καρχήμα να χαμογελά:
-"Τι'ναι αστείο Καρχήμα;"
-"Ο ηλίθος ανταγωνιστής μου απολύθηκε σήμερα! Δικοί μου οι δρόμοι του-δικές μου και οι καβαλίνες εκεί πλέον..."
-"Α,ναι; Ευτυχώς που τα ψάρια δεν χ**ουν-αλλιώς θα μας 'παιρνες και τις θάλασσες..."
Και ΠΟΙΟ το επαγγελμά του; Καβαλινολόγος -ακριβώς ΟΠΩΣ το διάβαζετε: είναι αυτός που μισθώνεται από το Δήμο της περιοχής να μαζεύει τις καβαλίνες (σκατά αλόγου)από τους τότε χωματόδρομους! Τότε δεν υπήρχαν άσφαλτος, Ι.Χ. ,λεωφορεία και τα γνωστά του σήμερα και ο κόσμος κυκλοφορούσε καβάλα στα γαϊδουράκια και στα άλογα (όσοι τυχεροί!)...
Τέσπα,τούτος ο Καρχήμας δούλευε πρωϊ-βράδυ στους χωματόδρομους. Αλλά...είχε και ανταγωνισμό: η Ιεράπετρα είχε κι άλλους μισθωμένους καβαλινολόγους -5 για την ακρίβεια! 2 κιλά καβαλίνες αν μάζευες, θα κέρδιζες ίσα να αγοράσεις κομμάτι ψωμί!
Μια εποχή τότε, δεν υπήρχαν αρκετά...γαϊδούρια! Η εποχή τους τέλειωνε,τα πρώτα Ι.Χ. κάποια στιγμή θα κατέφταναν στο απόμερο τούτο μέρος της Κρήτης...Έτσι, πλακώνονται μεταξύ τους οι καβαλινολόγοι -για ένα ξεροκόμματο!!! Μια μέρα, ο Καρχήμας πιάστηκε στα πράσα από "συνάδελφο" να μαζεύει καβαλίνες σε δρόμο που δεν ήταν της δικαιοδοσίας του :D
-"Ρε συ! Άσε κάτω τις καβαλίνες!!! Πάνε να δουλέψεις στους δρόμους που σου είπε τ' αφεντικό!"
-"Αφού δεν έχουν εκεί καβαλίνες. Τι-να περιμένω από κανά ξωτικό να χ**ει;"
-"Ρε συ σου λέγω!!! Εγώ θα τις μαζέψω...Δικές μου είναι, αυτές εδώ!"
-"Γιατί -εσύ τις έκαμες;" :D
Ο Καρχήμας απογοητεύτηκε. Είπε να κάνει μια άγρια φάρσα στον εκνευριστικό ανταγωνιστή του "συνάδελφο". Χρησιμοποίησε τις καβαλίνες που μάζεψε αυθημερόν και τις συμπίεσε για να σχηματιστεί ένα σκ**ο τόοοοσο μεγάλο,που θα'λεγε κανείς πως το "κατέβασε" κανάς Γίγαντας. Το απόθεσε σε σημείο ενός δρόμου -της δικαιοδοσίας του ανταγωνιστή του. Μετά διέδιδε από δω και απο κει πως ο "συνάδελφος" τα βράδια μεταμορφώνεται σε πανάσχημο τέρας-γίγαντας. Οι ευκολόπιστες κυράδες της γειτονιάς μόλις είδαν το σκ**ο-"θαύμα" στο δρόμο, τρόμαξαν και ειδοποίησαν τη χωροφυλακή:
"-Κυρ χωροφύλαξ μας! Ένα τέρας κυκλοφορεί στη γειτονιά μας!"
-"Μάλιστα...Πάμε να δούμε"
Μόλις εντόπισε τη..."μαζεμένη" καβαλίνα ο χωροφύλακας, κατάλαβε πως πρόκειται για αστείο,αλλά έβλεπε τις κυράδες ανήσυχες και είπε να μη το ζορίσει το πράγμα:αποφάσισε να "πασάρει" τη περίπτωση σε ιερέα της ενορίας.
Αυτός κατέφτασε αμέσως με τα συμπράγκαλα του εξορκισμού (αγιασμένο νερό, σταυροί, σκόδρα, κ.τ.λ.)διάβασε τους ψαλμούς εξορκισμού και μετά από κάμποσες μέρες, ένας ψαράς βλέπει το Καρχήμα να χαμογελά:
-"Τι'ναι αστείο Καρχήμα;"
-"Ο ηλίθος ανταγωνιστής μου απολύθηκε σήμερα! Δικοί μου οι δρόμοι του-δικές μου και οι καβαλίνες εκεί πλέον..."
-"Α,ναι; Ευτυχώς που τα ψάρια δεν χ**ουν-αλλιώς θα μας 'παιρνες και τις θάλασσες..."
Σε ένα χωριό έξω από το Ηράκλειο, υπήρχε ένας βοσκός, ο οποίος είχε την στάνη του σε ένα ύψωμα, περίπου μισή ώρα από το χωριό, όπου και κατέβαινε 1 με 2 φορές την εβδομάδα, για να δει την οικογένειά του και να πάρει φαγητό. Σε μία από αυτές τις βόλτες στο χωρίο, που έτυχε να είναι και μια γιορτή Αγίου, βλέπει μια νεαρή κοπέλα να κάθεται έξω από το σπίτι της και να ράβει.
- Πελαγία, τι ράβεις εκεί?
- Ράβω ένα φουστάνι για να το φορέσω την επόμενη εβδομάδα, που είναι η γιορτή του Αγίου........, και όπως ξέρετε έχουμε πανηγύρι στο χωριό.
- Ναι, αλλά σήμερα είναι πάλι γιορτή και δεν κάνει να ράβεις!!
- Τι να κάνω, δεν προλαβαίνω να το τελειώσω!
Τελειώνει λοιπόν αυτός ο διάλογος, και αργότερα το απόγευμα ο βοσκός αναχώρησε για την στάνη του. Το βράδυ της παραμονή της γιορτής, που θα γίνονταν και το πανηγύρι, όπως καθόταν βλέπει να πλησιάζουν διαβόλοι χορεύοντας και τραγουδώντας. Ο βοσκός τους είχε ξαναδεί και δεν φοβόταν αλλά παραξενεύτηκε γιατί με τους διαβόλους είχε έρθει και ένας μεγαλύτερος, ο Αρχιδιάβολος όπως τον φώναζαν οι υπόλοιποι, και τον φώναξε να χορέψουν μαζί. Ο βοσκός, που ήταν μερακλής πήγε και άρχισε να λέει μαντινάδες και να χορεύει μαζί τους, ώσπου κάποια στιγμή βλέπει μια "διαβόλισσα" και φορούσε το φόρεμα της Πελαγίας. Πηγαίνει τότε σιγά-σιγά και κόβει με το σουγιαδάκι του ένα μικρό κομμάτι από το στρίφωμα του φορέματος.
Την επόμενη μέρα, κατέβηκε στο χωριό, και πήγε με την οικογένεια του στο πανηγύρι, όπου βλέπει την Πελαγία με το φόρεμα να χορεύει και να τραγουδάει. Αφού πέρασε η βραδιά, και τελείωσε ο χορός, πίανει ο βοσκός την Πελαγία και τις λέει:
- Πελαγία, το φόρεμα σου το φορούσε μια δαιμόνισσα εχθές το βράδυ στο χορό που κάμανε οι δαιμόνοι επάνω στο ύψωμα!!!
- Αποκλείεται μπάρμπαΖαχάρη. Το φόρεμα το είχα φυλαμένο μέσα στην κασέλα μου, στο δωμάτιο μου.
- Το φορούσε σου λέω! Και έχω και απόδειξη, γιατί όπως χόρευε πήγα σιγά-σιγά από πίσω της και έκοψα ένα κομματάκι από το στρίφωμα!!!
Τότε, η Πέλαγία κοίταξε στο πίσω μέρος του και είδε να λείπει το κομμάτι από το φουστάνι...και ο βοσκός το έβγαλε από την τσέπη του και της το έδειξε!
- Πελαγία, τι ράβεις εκεί?
- Ράβω ένα φουστάνι για να το φορέσω την επόμενη εβδομάδα, που είναι η γιορτή του Αγίου........, και όπως ξέρετε έχουμε πανηγύρι στο χωριό.
- Ναι, αλλά σήμερα είναι πάλι γιορτή και δεν κάνει να ράβεις!!
- Τι να κάνω, δεν προλαβαίνω να το τελειώσω!
Τελειώνει λοιπόν αυτός ο διάλογος, και αργότερα το απόγευμα ο βοσκός αναχώρησε για την στάνη του. Το βράδυ της παραμονή της γιορτής, που θα γίνονταν και το πανηγύρι, όπως καθόταν βλέπει να πλησιάζουν διαβόλοι χορεύοντας και τραγουδώντας. Ο βοσκός τους είχε ξαναδεί και δεν φοβόταν αλλά παραξενεύτηκε γιατί με τους διαβόλους είχε έρθει και ένας μεγαλύτερος, ο Αρχιδιάβολος όπως τον φώναζαν οι υπόλοιποι, και τον φώναξε να χορέψουν μαζί. Ο βοσκός, που ήταν μερακλής πήγε και άρχισε να λέει μαντινάδες και να χορεύει μαζί τους, ώσπου κάποια στιγμή βλέπει μια "διαβόλισσα" και φορούσε το φόρεμα της Πελαγίας. Πηγαίνει τότε σιγά-σιγά και κόβει με το σουγιαδάκι του ένα μικρό κομμάτι από το στρίφωμα του φορέματος.
Την επόμενη μέρα, κατέβηκε στο χωριό, και πήγε με την οικογένεια του στο πανηγύρι, όπου βλέπει την Πελαγία με το φόρεμα να χορεύει και να τραγουδάει. Αφού πέρασε η βραδιά, και τελείωσε ο χορός, πίανει ο βοσκός την Πελαγία και τις λέει:
- Πελαγία, το φόρεμα σου το φορούσε μια δαιμόνισσα εχθές το βράδυ στο χορό που κάμανε οι δαιμόνοι επάνω στο ύψωμα!!!
- Αποκλείεται μπάρμπαΖαχάρη. Το φόρεμα το είχα φυλαμένο μέσα στην κασέλα μου, στο δωμάτιο μου.
- Το φορούσε σου λέω! Και έχω και απόδειξη, γιατί όπως χόρευε πήγα σιγά-σιγά από πίσω της και έκοψα ένα κομματάκι από το στρίφωμα!!!
Τότε, η Πέλαγία κοίταξε στο πίσω μέρος του και είδε να λείπει το κομμάτι από το φουστάνι...και ο βοσκός το έβγαλε από την τσέπη του και της το έδειξε!
Την εποχή της Τουρκοκρατίας, στο χωριό μου (έξω από το Ρέθυμνο - στην επαρχία Αγίου Βασιλείου), οι νέοι του χωριού είχαν κάνει "συμμορία" :cool: και όταν έπεφτε η νύχτα, πήγαιναν στα χωράφια και έκλεβαν φρούτα και λαχανικά. Ήταν και ένας συγχωριανός, ο οποίος είχε τα καλύτερα καρπούζια της περιοχής και όπως καταλαβαίνετε, του κακομοίρη του είχαν "αλλάξει τα φώτα". Κάποια στιγμή αγανάκτησε ο άνθρωπος και αποφάσισε να πηγαίνει τη νύχτα και να κοιμάται εκεί, μέσα σε ένα καλυβάκι που είχε φτιάξει για να κλειδώνει τα εργαλεία του. Έτσι η "συμμορία" δεν μπορούσε να πάει και να κλέψει με την ησυχία της.....κάθησαν λοιπόν όλοι μαζί να σκεφτούν :rolleyes: τι θα μπορούσαν να κάνουν..........ώσπου κάποια στιγμή ο αρχηγός της "συμμορίας" (που ήταν ο γιός του παπά - παιδί παπά διαόλου εγγόνι ) σκέφτηκε να φορέσουν λευκά σεντόνια και νακάνουν τα φαντάσματα, έτσι ώστε να τον τρομάξουν και να φύγει. Το ίδιο βράδυ λοιπόν, φόρεσαν τα σεντόνια, έκαναν δύο τρύπες στα μάτια για να βλέπουν, πήγαν στο χωράφι και άρχισαν να χορεύουν γύρω από το καλυβάκι του ανθρώπου λέγοντας:
Από τότε που πεθάναμε
καρπούζια δεν εφάγαμε
τώρα που αναστηθήκαμε
να φάμε σαν τα βρήκαμε
Ο άνθρωπος βλέποντας τα "φαντάσματα" και ακούγωντας αυτά τα λόγια, τρόμαξε τόσο πολύ που άρχισε να τρέχει ουρλιάζοντας, ώσπου έφτασε στο σπίτι του έχοντας 41 πυρετό....και η "συμμορία" τα τάραξε τα καρπούζια!!!!! :)
Από τότε που πεθάναμε
καρπούζια δεν εφάγαμε
τώρα που αναστηθήκαμε
να φάμε σαν τα βρήκαμε
Ο άνθρωπος βλέποντας τα "φαντάσματα" και ακούγωντας αυτά τα λόγια, τρόμαξε τόσο πολύ που άρχισε να τρέχει ουρλιάζοντας, ώσπου έφτασε στο σπίτι του έχοντας 41 πυρετό....και η "συμμορία" τα τάραξε τα καρπούζια!!!!! :)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου